Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi

POSTANOWIENIE

Dnia 10 marca 2023 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Wioletta Sychniak

Protokolant: sekretarz sądowy Aleksandra Sikora

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2023 roku w Łodzi na rozprawie

sprawy z wniosku (...) spółki akcyjnej w K.

z udziałem P. H. (1) oraz Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta Ł. i (...)

o zasiedzenie służebności

postanawia:

1.  stwierdzić, że Skarb Państwa nabył z dniem 1 stycznia 1985 roku przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu na nieruchomości położonej w Ł., stanowiącej działkę numer (...) w obrębie(...) dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą (...), polegającą na posadowieniu, utrzymaniu i eksploatacji odcinka linii elektroenergetycznej o napięciu 220 kV relacji O. – J. o przebiegu zobrazowanym na mapie do ustalenia służebności gruntowych, sporządzonej przez biegłego sądowego J. C., wpisanej do ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przez Prezydenta Miasta Ł. w dniu 20 września 2022 roku za numerem P. (...). (...) wraz z pasem eksploatacyjnym o szerokości po 5 metrów na zewnątrz od rzutu poziomego skrajnego przewodu linii napowietrznej, oznaczonym na mapie sporządzonej przez biegłego sądowego J. C. symbolem (...)wyodrębnionym czerwoną linią przerywaną na jasnoszarym tle o powierzchni (...) m ^{( 2)} oraz na prawie dostępu do opisanego wyżej odcinka linii elektroenergetycznej poprzez wejście na nieruchomość pracowników przedsiębiorstwa przesyłowego będącego właścicielem linii elektroenergetycznej celem dokonywania czynności związanych z jej kontrolą, przeglądami, konserwacją i remontami;

2.  ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie;

3.  pobrać od (...) spółki akcyjnej w K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotę 10 011,65 zł (dziesięć tysięcy jedenaście złotych i sześćdziesiąt pięć groszy) na pokrycie kosztów tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I Ns 43/17

UZASADNIENIE

We wniosku z 4 stycznia 2017 roku (...) Spółka Akcyjna w K. wniosła o stwierdzenie, że Skarb Państwa nabył z dniem 1 stycznia 1975 roku przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu na nieruchomości położonej w Ł., stanowiącej działkę numer (...) w obrębie (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą (...), polegającą na zapewnieniu każdoczesnemu właścicielowi linii elektroenergetycznej o napięciu 220 kV relacji O. – J., O. – M. (dawniej J. – M.) utrzymywania tej linii wraz z pasem technologicznym o szerokości 50 m (2 x 25 metrów od osi linii w każdą stronę na całej jej długości), eksploatacji tej linii, w tym na prawie dostępu, wejścia, przechodu i przejazdu (w tym sprzętem ciężkim) w celu dokonywania czynności związanych z kontrolą, przeglądami, konserwacją, remontem, naprawą, modernizacją, przebudową, usuwaniem awarii linii, dokonywaniem wymiany urządzeń w całości lub jej poszczególnych części, jak również polegającą na obowiązku znoszenia przez każdoczesnego właściciela nieruchomości ograniczeń i zakazów wynikających z posadowienia urządzeń przesyłowych na nieruchomości oraz istnienia pasa technologicznego linii elektroenergetycznej, która to służebność przysługuje obecnie (...) Spółce Akcyjnej w K..

Wnioskodawca podniósł, że jest operatorem systemu przesyłowego w rozumieniu art. 3 pkt 24 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne, a jego działalność polega na świadczeniu usług przesyłu energii elektrycznej i utrzymaniu sieci elektroenergetycznej. Od chwili załączenia przedmiotowej linii elektroenergetycznej pod napięcie, Wnioskodawca i jego poprzednicy prawni korzystali z przedmiotowych urządzeń przesyłowych, wykorzystując je w związku z prowadzoną działalnością polegającą na przesyle energii elektrycznej. Bieg terminu zasiedzenia, mimo działania linii pod napięciem 220 kV od 1955 roku, należy liczyć od wejścia w życie przepisów Kodeksu cywilnego, dlatego nabycie służebności przez Skarb Państwa nastąpiło z dniem 1 stycznia 1975 roku, przy przyjęciu dobrej wiary.

Nawet przy założeniu, że posiadanie było w złej wierze, upłynął czas niezbędny do zasiedzenia służebności, bo nastąpiłoby to 1 stycznia 1995 roku na rzecz (...) S.A.

W piśmie procesowym z 7 listopada 2017 roku Wnioskodawca podtrzymał swój wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu wraz z koniecznym pasem technologicznym o szerokości 50 metrów, to jest 2 x 25 metrów od osi linii w każdą stronę. Jak podał, jest to obszar faktycznego posiadania przez (...) S.A. i jego poprzedników prawnych co do którego istniała chęć i wola zasiadywania.

W piśmie procesowym z 26 listopada 2019 roku Wnioskodawca oświadczył, że w niniejszej sprawie, w celu prawidłowego wykonywania prawa dotyczącego zasiedzenia służebności, ustanowienie drogi dojazdowej jest zbędne, gdyż każdorazowe wykonywanie prac eksploatacyjnych nie wymaga użycia ciężkiego sprzętu. Nawet wymiana izolatorów, naprawa przewodów, czy malowanie konstrukcji słupów prowadzone są bez użycia ciężkiego sprzętu, a pracownicy wykonują te zadania w ramach pasa pod linią. Ciężki sprzęt mógłby zostać użyty jedynie do wymiany awaryjnej słupa, a do tego uregulowanie służebności przesyłu w drodze cywilnoprawnej jest zbędne.

W piśmie procesowym z 21 lipca 2020 roku Wnioskodawca zmodyfikował wniosek w ten sposób, że wniósł o stwierdzenie, że poprzednik prawny (...) SA w K. – Skarb Państwa nabył z dniem 1 stycznia 1975 roku przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu na nieruchomości położonej w Ł., stanowiącej działkę numer (...) w obrębie (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą (...) o treści szczegółowo opisanej we wniosku wszczynającym postępowanie.

(wniosek. 2 – 22, pisma procesowe k. 172 – 174, 357, 400)

W odpowiedzi na wniosek P. H. (1) wniósł o oddalenie wniosku i o zasądzenie od Wnioskodawcy kosztów postępowania.

Uczestnik podniósł, że nie kwestionuje następstwa prawnego wykazanego przez Wnioskodawcę. Kwestionował natomiast to, iż Skarb Państwa w sposób nieprzerwany posiadał służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu w zakresie i w sposób prowadzący do jej nabycia przez zasiedzenie. Uczestnik zakwestionował również dobrą wiarę Wnioskodawcy i jego poprzedników prawnych. Wskazał, że Wnioskodawca nie przedstawił żadnego dowodu, który potwierdzałby tytuł prawny uprawniający Skarb Państwa do wejścia na nieruchomość poprzedników prawnych Uczestnika celem posadowienia na niej urządzeń przesyłowych, ani nie wykazał aby tytuł ten przysługiwał któremukolwiek następcy prawnemu Skarbu Państwa powstałego w toku przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych. Dodatkowo w tym zakresie podnosił, że ani on ani jego poprzednicy prawni nie wyrazili zgody na realizację inwestycji przesyłowej i nie zawierali w tym zakresie, ani umowy ani innego rodzaju porozumienia, które regulowałoby sposób i zakres korzystania z ich nieruchomości. Zakwestionował także możliwość zaliczenia czasu posiadania przed 1 lutego 1985 roku wskazując, że przedsiębiorstwa państwowego nie można uznać w okresie do 1 lutego 1989 roku za samoistnego posiadacza nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej. Uczestnik kwestionował również wskazaną przez Wnioskodawcę szerokość pasa technologicznego, tak określona szerokość pasa nie została wykazana i nie znajduje uzasadnienia w sporadycznych wjazdach na nieruchomość Uczestnika wywołanych awariami, jak również w charakterystyce używanego wówczas sprzętu. Kwestionując szerokość pasa technologicznego, wskazaną przez Wnioskodawcę, Uczestnik podnosił, że służebność gruntowa musi zostać ustalona w graniach, w których była ona rzeczywiście wykonywana.

(odpowiedź na wniosek k. 122 – 126, pismo procesowe k. 177 – 178)

W sprawie problematyczna okazała się reprezentacja Skarbu Państwa. Ani statio fisci wskazane we wniosku, ani podmioty wskazywane w toku postępowania, nie uznały się za kompetentne do reprezentowania Skarbu Państwa w niniejszej sprawie.

W piśmie z dnia 10 lutego 2017 roku A. M., w imieniu likwidatora (...) likwidacji oświadczyła, że na mocy art. 23 pkt 1 i 7 ustawy z 16 grudnia 2016 roku Przepisy wprowadzające ustawę o zasadach zarządzania mieniem państwowym w ustawie z 4 września 1997 roku o działaniach inwestycji rządowej wykreślony został dział Skarbu Państwa wobec czego przestało istnieć statio fisci Skarbu Państwa w postaci (...)

Postanowieniem z 23.02.2017 roku Sąd z urzędu, na podstawie art. 67 § 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., dokonał właściwej reprezentacji Skarbu Państwa poprzez ustalenie, że podmiotem uprawnionym do podejmowania czynności procesowych w jego imieniu jest Minister (...) i (...).

W piśmie procesowym z 22 marca 2017 roku Skarb Państwa – Pełnomocnik R. do spraw Strategicznej (...) wniósł o zwolnienie Pełnomocnika (...) do spraw Strategicznej (...) od udziału w niniejszym postępowaniu na podstawie art. 67 § 2 k.p.c. wskazując, że właściwym organem reprezentującym Skarb Państwa w niniejszej sprawie jest Minister właściwy do spraw finansów publicznych. W piśmie z 24 maja 2017 roku Skarb Państwa – Minister (...) i (...) wniósł o zwolnienie z udziału w procesie Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra (...) i (...). W piśmie z 27 lipca 2017 roku Minister (...) wskazał, że to starosta właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotowej nieruchomości jako organ posiadający kompetencje do gospodarowania zasobem nieruchomości Skarbu Państwa jest tym statio fisci, z którego działaniem jaki i kompetencjami wiąże się dochodzone przez wnioskodawcę roszczenie.

(pisma k. 119, 133 – 134, 140 – 141, 155 – 157, postanowienie k. 129)

Postanowieniem z 10 grudnia 2019 roku Sąd, na podstawie art. 67 § 2 k.p.c. ustalił, że właściwą jednostką reprezentującą Skarb Państwa w niniejszej sprawie jest Prezydent Miasta Ł. wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej.

(postanowienie k. 361)

W piśmie procesowym z 19 maja 2021 roku Skarb Państwa – Prezydent Miasta Ł. pozostawił do uznania Sądu wniosek o zasiedzenie, a nadto wniósł o dokonanie właściwej reprezentacji Skarbu Państwa. Argumentował, że przedmiotowa sprawa nie jest sprawą dotyczącą gospodarowania nieruchomościami należącymi do Skarbu Państwa i dotyczy nieruchomości prywatnej, na której służebność ta się znajduje. Skarb Państwa – Prezydent Miasta Ł. nie jest i nie był właścicielem urządzeń przesyłowych w postaci przedmiotowej linii elektroenergetycznej. Właściwym do reprezentacji Skarbu Państwa winien być Minister, który byłby organem założycielskim dla poprzednika prawnego wnioskodawcy to jest przedsiębiorstwa państwowego Zakłady (...). (pismo procesowe k. 456 – 457)

Postanowieniem z 5 lipca 2021 roku Sąd, na podstawie art. 67 § 2 k.p.c. ustalił, że właściwą jednostką reprezentującą Skarb Państwa w niniejszej sprawie, obok Prezydenta Miasta Ł. wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, jest (...)

W piśmie procesowym z 17 sierpnia 2021 roku Skarb Państwa – (...) wniósł o zwolnienie go od uczestnictwa w niniejszym postępowaniu i o ustalenie, że właściwym reprezentantem Skarbu Państwa jest Starosta właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości oraz o nieobciążanie (...) kosztami niniejszego postępowania.

(postanowienie k. 466, pismo procesowe k. 490 – 492)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. H. (1) jest właścicielem nieruchomości gruntowej, stanowiącej działkę nr (...), o powierzchni (...) ha, położonej w Ł. przy ulicy (...) bez numeru, obręb (...) dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...). Uczestnik nabył przedmiotową nieruchomość 14 lipca 2006 roku w drodze umowy sprzedaży, objętej aktem notarialnym Rep A nr (...) sporządzonej przed notariuszem P. C., od A. i H. małżonków O..

Przedmiotowa działka jest częścią dawnej działki nr (...) o pow. (...) ha z obrębu N., gmina N.. W rejestrze gruntów obrębu N., gmina N. od 1968 roku (to jest od założenia ewidencji gruntów) jako właściciel gospodarstwa rolnego składającego się z działki nr (...) wpisywany był S. T.. W 1976 roku, na podstawie Aktu Własności Ziemi nr ON. (...) z 29.05. 1976 r., jako właścicieli działki nr (...) o pow. (...) ha w rejestrze gruntów ujawniono A. i M. małżonków Ż.. W 1978 roku w rejestrze gruntów obrębu N. ujawniono podział działki (...) na działki nr (...) o pow. (...) ha i nr (...) o pow.(...) ha. Do działki nr (...) ujawniono dzierżawcę: (...) w N. na podstawie umowy z 5 października 1976 roku.

W 1992 roku w wyniku odnowienia ewidencji gruntów w rejestrze gruntów obrębu (...) ujawniono działkę nr (...) o pow. (...)ha oraz działkę nr (...) o pow. (...) ha. W 2001 roku na podstawie ostatecznej decyzji Prezydenta Miasta Ł. nr (...).II. (...)-4-84- (...) z 16.11.2000 r. ujawniono nowy podział na działki: nr (...) o pow. (...) ha i nr (...) o pow. (...)ha. Na podstawie aktu notarialnego Rep A nr (...) z 15 grudnia 2000 r. sporządzonego przez notariusza G. S. w rejestrze gruntów obrębu (...) w 2001 roku ujawniono A. i H. małżonków O. jako właścicieli działki nr (...) o powierzchni (...) ha.

W wyniku modernizacji operatu ewidencji gruntów i budynków obrębu (...) działkę nr (...) oznaczono numerem (...) o powierzchni (...) ha i taki numer działki (...) widnieje w rejestrze od 2006 roku. Zmiana oznaczenia działki ewidencyjnej została dokonana również w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości, gdzie wpis dotyczący oznaczenia numeru działki oraz oznaczenia powierzchni działki został wykreślony i zastąpiony takimi danymi, jakie wynikają z rejestru gruntów.

(wydruk treści księgi wieczystej k. 26-34, 403 – 411,

wydruk z rejestru gruntów k. 401, wypis mapy ewidencyjnej k. 402,

zaświadczenie (...) Ośrodka Geodezji k. 35,

akt notarialny k. 627 – 633)

W księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości, w momencie jej nabycia przez Uczestnika w dziale III istniał wpis, z którego wynikało, iż Skarbowi Państwa przysługuje wierzytelność z tytułu niespłaconej ceny nabycia działki i inwentarza. Po nabyciu przedmiotowej nieruchomości P. H. (1) wystąpił do Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi Wydziału Ksiąg Wieczystych z wnioskiem o wykreślenie powyższego wpisu. Wniosek został uwzględniony a wpis roszczenia Skarbu Państwa został wykreślony.

(zaświadczenie k. 619, zawiadomienie k. 620 – 622, wniosek k. 623 – 626,

akt notarialny k. 627 – 633,

zeznania uczestnika P. H. (1) k.634-635 i 636 [00:17:36-00:40:18])

W latach 50-tych XX wieku (1950-1952) na powyższej nieruchomości została zrealizowana inwestycja polegająca na posadowieniu na niej urządzeń elektroenergetycznych w postaci napowietrznej linii elektroenergetycznej o napięciu początkowo 110 kV, relacji J. – M., obecnie J. – O., wraz ze słupem wsporczym numer (...). Początek i koniec tej linii znajduje się w stacjach J., obecnie O. (poprzednio M.). Właścicielem tej linii wraz ze słupem wsporczym numer (...) jest obecnie Wnioskodawca.

W 1955 roku nastąpiło przejście odcinka linii pracującego do tej pory pod napięciem 110 kV na pracę pod napięciem docelowym tj. 220 kV i pod takim napięciem lina ta pracuje do chwili obecnej.

Inwestycja była wykonana przez Przedsiębiorstwo (...) na zlecenie Zakładów (...) w Ł. działającego w imieniu Skarbu Państwa.

Odbiór linii, również na odcinku przebiegającym przez teren przedmiotowej nieruchomości, został dokonany protokołem z 15 stycznia 1952 roku. Przejęcie linii do eksploatacji przyjęto na dzień 16 stycznia 1952 roku godzina 12:00. Przebieg linii na odcinku przebiegającym przez nieruchomość Uczestnika uwidoczniona została na mapie obrazującej przebieg linii. Na oryginale mapy znajduje się adnotacja: „zweryfikowano 29 listopada 1966 r.”

25 marca 1952 roku linia elektroenergetyczna J. – M. została przekazana jako środek trwały przedsiębiorstwu państwowemu, które w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa nią zarządzało - Zakładom (...) - Zakładowi (...) w P.. Linia była eksploatowana przez Zakład (...) w P. (wchodzący w skład Zakładów (...)).

Zarządzeniem Ministra Energetyki nr 0/31 z 31 grudnia 1952 roku utworzono z dniem 1 stycznia 1953 roku przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...), którego przedmiotem działania była eksploatacja sieciowych urządzeń energetycznych.

Zarządzeniem nr 16 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z 12 sierpnia 1975 roku zarządzono likwidację z dniem 31 grudnia 1975 roku Biura (...) z siedzibą w Ł. oraz utworzenie z dniem 1 stycznia 1976 roku Zakładu (...) z siedzibą w B.. Nadto na podstawie powyższego zarządzenia, z dniem 12 sierpnia 1975 roku zmieniono nazwę Zakład (...) – Województwo na Zakład (...) z siedzibą w Ł., który obejmuje obszary województw: (...), (...) i (...). Zakład (...) z siedzibą w Ł. obejmował obszar województwa miejskiego (...). Zarządzeniem nr (...) Naczelnego Dyrektora Zakładów (...) z 6 czerwca 1977 roku w sprawie działania Zakładu (...) ustalono treść postanowień dotyczących działalności Zakładu (...), działającego według zasad wewnętrznego pełnego rozrachunku gospodarczego w (...) Zakładów (...). Przedmiotem działania tego Zakładu było m.in. przesyłanie i rozdzielanie energii elektrycznej z zapewnieniem ciągłości i niezawodności jej dostawy odbiorcom.

Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów Nr (...) z 30 grudnia 1988 roku w sprawie podziału niektórych przedsiębiorstw zgrupowanych we Wspólnocie (...) i (...) Brunatnego, z dniem 31 grudnia 1988 roku podziałowi uległ Centralny O. Energetyczny w W., w wyniku którego powstało przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) z siedzibą w Ł. oraz Zakład (...) z siedzibą w Ł..

Zarządzeniem nr (...) Ministra Przemysłu z 16 stycznia 1989 roku utworzono z dniem 1 stycznia 1989 roku przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w Ł., które przejęło zorganizowaną część przedsiębiorstwa poprzednika prawnego – Centralnego O. Energetycznego w W., w skład którego wchodziła przedmiotowa linia elektroenergetyczna.

Zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu nr (...)/O./93 z dnia 9 lipca 1993 roku, z dniem 12 lipca 1993 roku dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w Ł. w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia przedsiębiorstwa do utworzonej specjalnie w tym celu spółki (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.. Na mocy przedmiotowego zarządzenia przedsiębiorstwo (...) w Ł. zostało przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w Ł.. Zakład (...) przekazał (...) Spółce Akcyjnej linie i rozdzielnie o napięciu 220kV J. – M.. Przejęcie składników majątkowych stwierdzono protokołem z 22 lipca 1993 roku.

Uchwałą podjętą przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki (...) S.A. w W., 31 maja 1994 roku powyższą linię elektroenergetyczną, jako wydzieloną część przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w Ł. wniesiono do spółki (...) S.A. Na skutek wniesienia zorganizowanej części mienia przedsiębiorstwa w spółce (...) S.A. został podwyższony kapitał zakładowy. Kwota podwyższenia kapitału została pokryta aportem przekazanym Spółce przez Skarb Państwa - Ministra Przemysłu i Handlu na podstawie stosownych zarządzeń, w tym na podstawie zarządzenia Nr (...)/O. (...)

24 października 2007 roku firmę spółki (...) S.A. w W. zmieniono na (...) Spółka Akcyjna w W..

5 grudnia 2007 roku Walne Zgromadzenie Spółki (...) S.A. z siedzibą w W. podjęło uchwałę w sprawie udziału przedmiotowej spółki w podziale spółki (...) S.A. Zaplanowano, że spółka (...) S.A. przejmie wydzieloną część majątku spółki (...) S.A. Przejęcie majątku przez spółkę (...) S.A. nastąpiło z dniem wpisu do KRS podwyższenia kapitału zakładowego spółki (...) S.A., to jest z dniem 28 grudnia 2007 roku.

11 grudnia 2008 roku zmianie uległa firma spółki (...) S.A. w W. na (...) S.A. w W..

9 stycznia 2013 roku zmianie uległa firma spółki (...) S.A. w W. na (...) S.A. w W..

(pismo dotyczące odbioru linii k. 36 – 37, protokół odbioru etapowego k. 38 – 41,

plan sytuacyjny k. 42 – 45, pismo z 17.06.1955 r. k. 46, pismo z 2.09.1968 r. k. 49,

Zarządzenie Ministra (...)nr (...) z 31.12.1952 r. k. 51 – 53,

Zarządzenie Nr(...)Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) k. 54 – 61,

Zarządzenie nr (...) z 6.06.1977 r. k. 62 – 63,

Zarządzenie nr (...) Prezesa Rady Ministrów z załącznikiem k. 64 – 65, 66 – 71,

Zarządzenie Ministra (...)nr (...) z 16.01.1989 r. k. 72 – 73,

Zarządzenie nr (...)/O./93 Ministra (...)z zał. k. 74 – 75, 76,

protokół z 22 lipca 1993 roku k. 77,

wypis z aktu notarialnego Rep A nr (...) z 31 maja 1994 roku k. 80 – 85,

protokół Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia (...) S.A. k. 97 -104,

odpis pełny KRS k. 105 – 112,

zeznania świadka Z. W. k. 166-167 i 170 [00:10:57 – 00:41:53])

Linia napowietrzna NN 220 kV przebiega pod skosem w stosunku do osi podłużnej działki nr (...). Przebieg tej linii od samego początku nie uległ zmianie, podobnie konstrukcja słupa jest taka sama. Jest to słup stalowy, kratowy, typu H stosowany w energetyce do początku lat 60-tych.

Uczestnik P. H. (2) nie występował do wnioskodawcy o przeniesienia słupa energetycznego. Nie występował do wnioskodawcy z żadnymi roszczeniami dotyczącymi usytuowania słupa.

(fotografie k. 519 – 520, pisemna opinia biegłego L. K. k. 436 – 448,

ustna opinia uzupełniająca k. 536 i 636 [00:04:26 – 00:22:57],

zeznania świadka Z. W. k. 166-167 i 170 [00:10:57 – 00:41:53]

zeznania uczestnika P. H. (1) k.634-635 i 636 [00:17:36-00:40:18])

Pierwsze prace na przedmiotowym odcinku linii były wykonywane w 1952 roku, było to malowanie konstrukcji słupów. W latach 1954-1955 była dokonywana wymiana izolacji na 220 kV. 14 czerwca 1957 roku został zakończony kolejny remont linii 220 kV J. – M.. W latach 1996-1997 wykonano dużą modernizację linii polegającą na wymianie przewodów roboczych na całej długości linii, wymianie przewodu odgromowego, wymianie izolacji. Dokonano uzupełnienia uszkodzonych elementów konstrukcji słupów, uzupełniono braki kątowników w konstrukcjach słupów, zabezpieczono antykorozyjnie konstrukcję słupów - malowanie, zabezpieczono i naprawiono antykorozyjnie fundamenty, sprawdzono i naprawiono uziemienia konstrukcji słupów. Następnie w 1982 roku dokonano wymiany przewodów odgromowych na całej linii i regulacje zwisów. Na przedmiotowej nieruchomości nie były wykonywane żadne wycinki drzew. Drobne prace remontowe i konserwacyjne nie są odnotowywane, są na bieżąco realizowane. Obchody takich linii polegają na tym, że pracownicy firm zewnętrznych działający na zlecenie (...) przemieszczają się wzdłuż całej linii pod przewodami pieszo, dokonując szczegółowej oceny stanu technicznego poszczególnych elementów, czyli stanu technicznego przewodów roboczych, odgromowych, izolatorów, konstrukcji słupów i fundamentów. Te obchody były wykonywane 2 razy w roku. Od około 2015 roku są wykonywane raz w roku. Z tych obchodów sporządzane są tzw. karty oględzin, na podstawie których sporządzany jest dokument wewnętrzny (...) "ocena stanu technicznego linii za dany rok". Dokument ten stanowi podstawę do planowania krótko i długo terminowych prac remontowych na całej linii bądź poszczególnych jej fragmentach.

(zeznania świadka Z. W. k. 166-167 i 170 [00:10:57 – 00:41:53],

pismo z 17 czerwca 1952 roku k. 47, telefonogram k. 48, pismo k. 50)

Wymiana izolatorów lub przewodów, a także przebudowa linii napowietrznej, wymaga wprowadzenia na działkę ciężkiego sprzętu. Wprowadzenie ciężkiego sprzętu wiąże się z koniecznością wyznaczenia drogi dojazdowej pod linię napowietrzną oraz określenie obszaru pozwalającego na swobodne manewrowanie tego sprzętu przy pracach sieciowych. Przy pracach sieciowych używany jest między innymi następujący sprzęt: dźwig z wysięgnikiem, ciągnik do przewozu bębnów kablowych z przewodami, ciągnik do rozciągania przewodów z bębnów kablowych. Sprzęt ten wskazuje na znaczny obszar niezbędny do jego pracy i manewrowania.

Brak jest obecnie przepisów i norm regulujących szerokość pasa służebności przesyłu (pasa technologicznego). Jedynie rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 roku reguluje odległość, jaką należy zachować od skrajnych przewodów linii energetycznych przy wykonywaniu prac budowlanych.

Prawidłowa szerokość pasa służebności na zewnątrz od rzutu poziomego skrajnego przewodu linii napowietrznej w przypadku nieruchomości, na której prowadzone są uprawy niskie i nie ma zadrzewienia, zalesienia wynosić powinna 5 metrów. Pas o takiej szerokości jest wystarczający do wykonywania prac z użyciem ciężkiego sprzętu zarówno prac remontowych jak i modernizacyjnych. W przypadku gdy linia napowietrzna przebiega przez działkę, która jest zadrzewiona określając szerokość pasa służebności przesyłu, trzeba uwzględnić przyrost korony bocznej drzew. Przy uwzględnieniu przyrostu korony drzew, ta odległość od skrajnych przewodów po obu stronach linii powinna wynieść 8,7 metra – w przypadku zalesienia. Pozostawienie szerszego pasa ma służyć temu, aby ewentualne gałęzie drzew nie sięgały do linii i mieściły się w odległości między 5 a 8,7 metrem.

Przedmiotowa linia napowietrzna przebiega przez wiele działek i istnieje możliwość dojazdu do słupa nr (...) na działce (...) pod linią napowietrzna NN 220kV. Wjazd pod linię możliwy jest z drogi publicznej krzyżującej się z przedmiotową linią napowietrzną.

Pole służebności przesyłu na działce (...) wynosi 1836 m ² i jest równoległobokiem z racji ukośnego przebiegu linii napowietrznej w stosunku do osi działki.

(pisemna opinia biegłego L. K. k. 436 – 448,

ustna opinia uzupełniająca k. 536 i 636 [00:04:26 – 00:22:57])

Projektowana szerokość pasa służebności przesyłu przewodów napowietrznej linii energetycznej 220 kV biegnącej przez nieruchomość położoną w Ł. przy ulicy (...) bez numeru, oznaczonej jako działka numer (...) w obrębie (...) wynosi 26,60 metrów i została oznaczona na mapie do ustalenia służebności gruntowych sporządzonej 17 sierpnia 2022 roku przez biegłego sądowego geodetę uprawnionego J. C. wraz z pasem eksploatacyjnym o szerokości po 5 metrów na zewnątrz od rzutu poziomego skrajnego przewodu linii napowietrznej oznaczonym na mapie symbolem SG1 wyodrębnionym czerwoną linią przerywaną na jasno szarym tle o powierzchni (...) m ^{( 2)}.

(opinia biegłego geodety J. C. z mapą do ustalenia służebności gruntowych k. 563 – 564, 565)

Nieruchomość powyższa stanowi grunty orne i od wielu lat w taki sposób jest użytkowana. Poza roślinnością uprawną nie ma tam innej roślinności, nie ma drzew i krzewów ozdobnych, nie ma zabudowań. Uczestnik uprawia ten grunt i stara się wykorzystywać go w maksymalnym zakresie, a roślinność typu drzewa i krzewy ograniczałaby zakres uprawy. Zazwyczaj korzenie dużych roślin przeszkadzają w w pracach polowych. W 2020 roku Uczestnik uprawiał na gruncie facelię. Uczestnik zmienia płodozmian między innymi dlatego, by w maksymalnym zakresie korzystać z dopłat unijnych, a niektóre z upraw są dofinansowywane w wyższym zakresie, niż inne. Pod samym słupem i wokół niego, w jego obrysie, nie ma upraw lecz jest niska roślinność, byliny. Natomiast pod przewodami są uprawy takie, jak w pozostałej części pola.

(zeznania uczestnika P. H. (1) k.634-635 i 636 [00:17:36-00:40:18])

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów, w tym dowodów z dokumentów, których prawdziwość, ani treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron reprezentowaną przez profesjonalnych pełnomocników; w dużej mierze na podstawie dowodu z zeznań świadka Z. W. i zeznań uczestnika P. H. (2), a także na podstawie pisemnej opinii biegłego z zakresu geodezji J. C., który sporządził mapę do ustalenia służebności gruntowej na nieruchomości objętej wnioskiem oraz na podstawie pisemnej i ustnej opinii biegłego z zakresu instalacji elektrycznych i elektroenergetycznych L. K..

Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom świadka Z. W. co do tego, że użycie ciężkiego sprzętu, który wymagany jest do niektórych prac modernizacyjnych przedmiotowej linii elektroenergetycznej wymaga ustalenia szerokości pasa technologicznego na 25 metrów od każdej skrajnego przewodu linii napowietrznej. Z opinii biegłego sądowego energetyka L. K. jednoznacznie wynika, że szerokość tego pasa wynosi po 5 m z każdej ze stron i jest to szerokość wystarczająca do wykonywania z użyciem ciężkiego sprzętu, zarówno prac remontowych jak i modernizacyjnych, w tym prac związanych z wymianą izolatorów bądź przewodów lub przebudową linii napowietrznej.

Nieistotne dla rozstrzygnięcia okazały się ostatecznie zeznania świadka A. S. i nie miały wpływu na jego wynik. Świadek zeznawał na okoliczność sposobu wykorzystywania nieruchomości uczestnika P. H. (1) przed przedsiębiorstwa przesyłowe, przy czym świadek w zeznaniach tych odnosił się jedynie do okresu po 2004 – 2006 roku, tymczasem zgodnie z treścią wniosku, zasiedzenie miało nastąpić na rzecz Skarbu Państwa z dniem 1 stycznia 1975 roku, dlatego istotne było wykazanie sposobu korzystania z tej nieruchomości w tych właśnie latach, a nie w latach późniejszych, kiedy własność przedmiotowej linii przeszła na Wnioskodawcę. Ta sama ocena dotyczy zeznań uczestnika P. H. (1) w zakresie, w jakim odnosił się kwestii korzystania z jego nieruchomości przez Wnioskodawcę.

Dokonują ustaleń faktycznych co do treści służebności podlegającej zasiedzeniu, Sąd nie opierał się na opinii biegłego z zakresu geodezji i kartografii M. S., który został dopuszczony m.in. na okoliczność wytyczenia przebiegu służebności przesyłu. Biegły określił szerokość pasa służebności jedynie w oparciu o oświadczenie Wnioskodawcy co do parametrów wymaganych dla pasa eksploatacyjnego linii tego rodzaju, co przechodząca przez przedmiotową nieruchomość i nie zweryfikował szerokości tego pasa. Po drugie biegły zwrócił uwagę na fakt, iż nie jest specjalistą z zakresu elektroenergetyki i dlatego przyjął taki pas jak wynikał z akt sprawy bez jego rzeczywistej weryfikacji wskazując, że weryfikacja tego pasa nie jest czynnością należącą do biegłego geodety. Z powyższych względów Sąd uznał, iż oznaczenie pasa eksploatacyjnego zapewniającego prawidłową eksploatację sieci i usuwanie awarii urządzeń elektroenergetycznych zlokalizowanych na nieruchomości Uczestnika należy powierzyć innemu specjaliście, to jest biegłemu z zakresu energetyki. Zgodnie bowiem z orzecznictwem Sądu Najwyższego określenie obszaru niezbędnego do prawidłowego wykonywania uprawnień wynikających z posiadania służebności przesyłu dokonywane jest za pomocą opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki (por. postanowienie SN z 28 czerwca 2019 roku, IV CSK 244/(...)).

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. pominął dowód z uzupełniającej opinii biegłego J. C. na okoliczność wytyczenia pasów eksploatacyjnych o szerokości 2 razy po 25 metrów od skrajnych przewodów. W ocenie Sądu wniosek ten zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania a okoliczności które miały być za pomocą tego dowodu wykazane były w istocie nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Wnioskodawca nie wykazał bowiem, że korzystał z przedmiotowej nieruchomości w zakresie większym, niż to wynika z opinii biegłego z zakresu energetyki L. K., to jest w zakresie po 5 metrów od skrajnych osi. Szersze uwagi w tym zakresie Sąd poczyni dalej w rozważaniach prawnych. Nadto wniosek ten był spóźniony, bo nie został zgłoszony w terminie zakreślonym dla zainteresowanych przy doręczeniu odpisów opinii J. C..

Sąd Rejonowy, zważył co następuje:

Wniosek o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie nieodpłatnej służebności gruntowej, o treści odpowiadającej służebności przesyłu, był zasadny i zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisem art. 352 § 1 i 2 k.c. kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności, jest posiadaczem służebności, a do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy. Specyfiką posiadania, jako stanu faktycznego, w oznaczonych okolicznościach kwalifikowanego, jako zdarzenie prawne, wywołujące skutki w zakresie rozliczeń z właścicielem nieruchomości i mogącego prowadzić do pierwotnego nabycia prawa własności przez zasiedzenie, jest posługiwanie się konstrukcją domniemań prawnych o charakterze usuwalnym. Obejmują one domniemanie posiadania samoistnego (art. 339 k.c.), ciągłości posiadania (art. 340 k.c.), posiadania zgodnego z prawem, dotyczące także posiadania przez poprzedniego posiadacza (art. 341 k.c.). Uzupełnia je domniemanie istnienia dobrej wiary, jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary (art. 7 k.c.). Istotą konstrukcji domniemań prawnych wzruszalnych jest ustawowe związanie sądu, co do istnienia danego faktu, które może być obalone dowodem przeciwnym. Ciężar wzruszenia spoczywa przy tym na przeciwniku strony powołującej się na istnienie okoliczności objętej domniemaniem.

Posiadanie jest stanem faktycznym podlegającym ochronie prawnej, a zmiany posiadacza, przedmiotowo istotnych cech takiego władztwa dla wywołania oznaczonych skutków prawnych w zasadzie zależą od podjęcia czynności prawnych lub wskazanych przez ustawę zdarzeń (np. art. 348-351 k.c. - formy przeniesienia posiadania, art. 176 k.c. - doliczanie posiadania poprzednika do czasu zasiedzenia w wypadku przeniesienia posiadania podczas biegu zasiedzenia, art. 123 § 1 k.c. w zw. z art. 175 k.c. - przerwanie biegu zasiedzenia).

Zasady powyższe mają zastosowanie także do ustalania w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia nabycia przez posiadacza praw rzeczowych stanowiących tytuł prawny do władania nieruchomością w pełnym (własność) lub obciążenia jej w ograniczonym zakresie (służebność).

Regulacja dotycząca służebności przesyłu została wprowadzona do Kodeksu cywilnego z dniem 3 sierpnia 2008 roku, przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 116, poz. 731), jednak ta konstrukcja prawna funkcjonowała w obrocie cywilnoprawnym w drodze wykładni obowiązującej regulacji dotyczącej służebności gruntowych.

Zarówno w literaturze, jak i orzecznictwie dopuszczano bowiem możliwość nabywania służebności gruntowych przez przedsiębiorców przesyłowych na skutek ich zasiedzenia. Przedmiotem zasiedzenia przez takiego przedsiębiorcę jest przed dniem 3 sierpnia 2008 roku służebność gruntowa o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Stanowisko to zostało potwierdzone między innymi w uchwale z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08, (LEX nr 458125), w której Sąd Najwyższy uznał, że przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 3051-3054 k.c.) dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa. Uzasadniając swój pogląd wskazał, że ustanowiona na rzecz przedsiębiorstwa (w znaczeniu podmiotowym) lub nabyta przez przedsiębiorstwo w drodze zasiedzenia służebność gruntowa, jako prawo korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie związanym z działaniem tego przedsiębiorstwa (art. 285 k.c.), odpowiada funkcji i treści nowo kreowanej służebności przesyłu. Stanowisko to podtrzymał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7 listopada 2008 r., II CSK 326/08, (LEX nr 1130159), w wyroku z dnia 12 grudnia 2008 r., II CSK 389/08, LEX nr 484715), w postanowieniu z dnia 5 czerwca 2009 r., I CSK 392/08 (LEX nr 578032), a także w uchwale z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 18/13 (OSNC 2013/12/139).

Przesłankami zasiedzenia służebności na podstawie przepisu art. 292 k.c. w związku z art. 172 k.c. są: posiadanie dla siebie („samoistne”) trwałego i widocznego urządzenia, służącego do wykonywania służebności, nieprzerwane posiadanie trwające przez czas potrzebny do zasiedzenia, który to czas jest zależny od dobrej lub złej wiary posiadacza i wynosi: 10 lub 20 lat, albo 20 lub 30 lat, zależnie od obowiązującego stanu prawnego.

Spełnienie powyższych przesłanek powoduje nabycie ex lege ograniczonego prawa rzeczowego (służebności). Wydane przez sąd postanowienie stwierdzające nabycie ograniczonego prawa rzeczowego przez zasiedzenie ma jedynie charakter deklaratoryjny, co oznacza, że konieczne jest ustalenie daty nabycia, która może znacznie poprzedzać złożenie samego wniosku. Z tych też względów konieczne jest ustalenie obowiązującego prawa materialnego z chwili nabycia ex lege ograniczonego prawa rzeczowego.

Na wstępie wskazać należy, iż w niniejszej sprawie nie było wątpliwości co do tego, że niniejszy wniosek dotyczy nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...), stanowiącej działkę oznaczoną numerem (...). Ewentualne rozbieżności mogły się pojawić w związku z kwestią odmiennego oznaczenia numerów działek w rejestrze gruntów, gdzie widnieje oznaczenie (...)oraz w księdze wieczystej (...), gdzie początkowo widniał numer (...). Treść pisma (...) Ośrodka Geodezji (k. 35 akt) wyjaśnia jednak, że wobec modernizacji operatu ewidencji gruntów i budynków obrębu (...) działkę nr (...) oznaczono nr (...) o powierzchni (...) ha. W toku postępowania, po złożeniu niniejszego wniosku, w księdze wieczystej (...) wykreślono wpis o oznaczeniu działki numerem (...) i zastąpiono go nowym wpisem, z którego wynika numer działki (...). Wnioskodawca odpowiednio też zmodyfikował wniosek w zakresie oznaczenia nieruchomości obciążonej.

Mając na względzie ustalony w sprawie stan faktyczny, w szczególności okoliczność, że działka nr (...) będąca obecnie własnością P. H. (1), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), nie stanowiła nigdy własności państwowej (w tym nie ustalono by wchodziła ona w skład Państwowego Funduszu Ziemi), należało przyjąć, że budowa spornych urządzeń przesyłowych nastąpiła na nieruchomości prywatnej i przez cały okres aż do chwili obecnej stanowi własność osób prywatnych.

W niniejszej sprawie Uczestnik podważał nieprzerwalność okresu zasiedzenia służebności. W ocenie Sądu zarzut ten jest nietrafiony.

Wypada zauważyć, że Skarb Państwa ma szczególny status. Jest podmiotem abstrakcyjnym o statusie państwowej osoby prawnej. Przed transformacją ustrojową w Polsce prowadził działalność gospodarczą za pośrednictwem przedsiębiorstw państwowych, którym przekazywał majątek państwowy w zarząd i użytkowanie, wyłączność prowadzenia działalności energetycznych przez przedsiębiorstwa państwowe, których struktury organizacyjne dostosowane były do podziału administracyjnego państwa. Podkreślenia wymaga, że od momentu wybudowania linia elektroenergetyczna 220 kV stanowiła własność Skarbu Państwa. To także państwo, działając przez poszczególne zakłady energetyczne, prowadziło działalność związaną z przesyłem energii elektrycznej oraz eksploatację linii. Zatem zarówno własność urządzeń, jak i ich eksploatacja, pozostawały w gestii jednego podmiotu – Skarbu Państwa, stosownie do nieobowiązującego już art. 128 k.c. wyrażającego zasadę jednolitego funduszu własności państwowej. Kwestią wtórną i nie mającą znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy jest zatem oznaczenie, wskazanie konkretnego zakładu energetycznego, który w imieniu Państwa prowadził eksploatację przedmiotowej linii. Własność urządzeń przesyłowych oraz wiązana z nią służebność gruntowa o treści odpowiadającej służebności przesyłu pozostawała bowiem niezmiennie przy Skarbie Państwa. Przedsiębiorstwa państwowe nie były wyposażone w odrębną od państwa osobowość prawną, a zatem wszystkie wykonywane przez nie uprawnienia musiały przysługiwać Państwu. Uczestnik w odpowiedzi na wniosek, wprost przyznając okoliczność następstwa prawnego Wnioskodawcy przyznał, że została mu wraz z urządzeniami przesyłowymi przekazana służebność gruntowa o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Uczestnik nie kwestionował legitymacji Wnioskodawcy, nie sformułował zarzutu, że nie jest właścicielem przedmiotowej linii elektroenergetycznej, a zasiedzenie następowało na rzecz Skarbu Państwa, nie zaś jego samego. Dodatkowo wskazać należy, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, nabycie służebności przesyłu (służebności gruntowej zbliżonej do służebności przesyłu) jako funkcjonalnie związane z przedsiębiorstwem przesyłowym, musi nastąpić na rzecz podmiotu, który nabywa prawa rzeczowe bądź obligacyjne do całej lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, przy czym czynności takie nie musiały indywidualnie oznaczać przenoszonych służebności względem których przedsiębiorstwo jest podmiotem władnącym (por. postanowienie SN z 11 października 2012 roku, III CSK 316/11, postanowienie SN z 30 stycznia 2014 roku, IV CSK 252/13). Zakres tego następstwa oznacza także, że przejście wskazanego ograniczonego prawa rzeczowego następowało bez względu na wiedzę dotychczasowego uprawnionego o ich istnieniu. Z tych przyczyn brak jest podstaw do wywodzenia skutków z nieujawnienia tego składnika majątkowego w bilansach, wykazach majątku, dowodach księgowych przedsiębiorstw przesyłowych. Tym samym niezasadne są twierdzenia Uczestnika sprowadzające się do negowania możliwości przekazania następcy prawnemu prawa służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu wraz ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa.

Uczestnik P. H. (1) podnosił również zarzut niemożności zaliczania czasu posiadania poprzednika prawnego Wnioskodawcy do okresu potrzebnego do nabycia własności przez zasiedzenie. Również i ten zarzut jest bezzasadny. Wynika to z faktu, iż do zasiedzenia służebności przesyłu doszło wiele lat temu, kiedy właścicielem przedmiotowej linii elektroenergetycznej był Skarb Państwa, a wszystkie przekształcenia i przesunięcie majątkowe obejmujące przedmiotową linię elektroenergetyczną następowały pomiędzy przedsiębiorstwami państwowymi, to jest w ramach Skarbu Państwa. Wnioskodawca wnosił o stwierdzenie zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwa, nie zaś na swoją rzecz. Tylko zatem w przypadku gdyby wniosek obejmował żądanie zasiedzenia na rzecz Wnioskodawcy można by skutecznie analizować powyższy zarzut.

W okolicznościach niniejszej sprawy sporna była kwestia właściwej szerokości pasa służebności. W ocenie Wnioskodawcy szerokość tego pasa po obu stronach skrajnych przewodów linii powinna wynosić 25 metrów. Taka też okoliczność wynikała z treści opinii biegłego do spraw geodezji i kartografii M. S.. Sąd, jak już to wyżej zostało wskazane, pominął powyższy dowód i dopuścił dowód z opinii właściwego biegłego do wypowiadania się w tej materii, to jest biegłego energetyka L. K.. Z opinii tej wynika natomiast, że szerokość pasa służebności na zewnątrz od rzutu poziomego skrajnego przewodu linii napowietrznej po obu stronach powinna wynosił 2 razy po 5 metrów. Z opinii wynika, że jest to szerokość wystarczająca do wykonywania prac zarówno remontowych jak i modernizacyjnych, w trym prac z użyciem ciężkiego sprzętu. Dodatkowo biegły wyjaśnił, iż ustalenie szerszego pasa technologicznego jest możliwe tylko w przypadku gdy nieruchomość jest zadrzewiona, gdyż ma to służyć temu aby ewentualne gałęzie drzew nie sięgały do linii i mieściły się w odległości między 5 a 8,7 metra.

Z zebranego materiału dowodowego nie wynika, by państwowe przedsiębiorstwa energetyczne korzystały z nieruchomości stanowiącej obecnie własność P. H. (1) w zakresie większym, niż to wynika z opinii biegłego energetyka, a zwłaszcza korzystały z pasa technologicznego wynoszącego po 25 metrów z obu stron. Wnioskodawca nie przedstawił też dowodów na to, żeby w okresie kiedy przedmiotowa linia stanowiła majątek Skarbu Państwa, nieruchomość uczestnika była zadrzewiona i to zadrzewiona w okolicach posadowionego słupa i przestrzeni, którą biegnie wskazana linia. Nie udowodnił, by pracownicy państwowych przedsiębiorstw energetycznych kiedykolwiek wchodzili na przedmiotową nieruchomość i przycinali drzewa. Okoliczności tej nie potwierdził również świadek Z. W., pracownik Wnioskodawcy, który zeznał, że żadne wycinki na terenie przedmiotowej nieruchomości nie były wykonywane. Wykazanie zaś powyższych okoliczności było niezbędne, bowiem w niniejszej sprawie mamy do czynienia z wnioskiem o zasiedzenie służebności przesyłu, nie zaś z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu. W sprawie o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu, zgodnie z linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, służebność przesyłu można zasiedzieć jedynie na tym obszarze nieruchomości, na którym była ona wykonywana w sposób czynny, czyli tylko w granicach faktycznego jej posiadania, to jest w zakresie w jakim przedsiębiorca przesyłowy manifestował, że korzysta z cudzej nieruchomości przy wykorzystaniu widocznego i trwałego urządzenia (por. postanowienie SN z 28 czerwca 2019 roku, IV CSK 244/18, postanowienie SN z 30 września 2022 roku, I CSK 2433/22). Skoro Wnioskodawca nie przedstawił dowodu na okoliczność wykorzystywania przedmiotowej nieruchomości w szerszym zakresie, to brak jest podstaw do uwzględnienia jego wniosku i ustalenia, że pas eksploatacyjny wynosi 25 metrów na zewnątrz od rzutu poziomego skrajnego przewodu linii napowietrznej. W konsekwencji Sąd przyjął za prawidłową zaewidencjonowaną mapę do ustalenia służebności gruntowych, sporządzoną przez biegłego sądowego w zakresie energetyki J. C., wpisaną do ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przez Prezydenta Miasta Ł. wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej w dniu 20 września 2022 roku za numerem P. (...). (...), na której zaznaczony jest przebieg linii elektroenergetycznej o napięciu 220 kV relacji O. – J. z zachowaniem pasa eksploatacyjnego o szerokości po 5 metrów na zewnątrz od rzutu poziomego skrajnego przewodu linii napowietrznej. W ocenie Sądu omawiana mapa jest czytelna i prawidłowo obrazuje przebieg linii oraz pasa technicznego. Wnioskodawca wnosił o uzupełnienie powyższej opinii biegłego i sporządzenie mapy z uwzględnieniem pasa technologicznego o szerokości po 25 metrów Sąd jednak, z przyczyn wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia, wniosek powyższy oddalił.

Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie wykazano przesłankę korzystania przez Skarb Państwa z trwałego i widocznego urządzenia na cudzym gruncie, w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność - korzystanie z nieruchomości będące przejawem władztwa nad nią w zakresie, w jakim uprawnia do niego służebność gruntowa (dla siebie). Na przedmiotowej nieruchomości cały czas znajduje się napowietrzna linia elektroenergetyczna 220 kV wraz ze słupem wsporczym, zaś przedsiębiorca przesyłowy korzystał z nieruchomości w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania tej linii, m.in. już choćby poprzez jego eksploatację i przesył energii, ale także przez dokonywanie kontroli, przeglądów, konserwacji, napraw, modernizacji i remontów, usuwaniu awarii, jak również poprzez dostęp do urządzeń linii polegający na prawie przechodu i przejazdu przez nieruchomość. Okoliczność tę potwierdza złożona przez Wnioskodawcę dokumentacja odnosząca się do czynności i prac podejmowanych w związku z tą linią, a także treść zeznań świadka Z. W., którym Sąd dał wiarę.

Mając na względzie ustalony w sprawie stan faktyczny – to jest okoliczność, że przedmiotowa linia elektroenergetyczna została oddana do eksploatacji w 1952 roku przy pracy na napięciu 110 kV, zaś w roku 1956 przeszła do pracy na napięciu 220 kV, zatem od 1956 roku należałoby liczyć rozpoczęcie biegu terminu zasiedzenia.

Od 1 stycznia 1947 roku zaczął obowiązywać dekret Rady Ministrów z dnia 11 października 1946 roku - Prawo rzeczowe (Dz.U.1946.57.319), zgodnie z którym termin zasiedzenia nieruchomości w złej wierze także wynosił 30 lat (art. 50 § 2). Zgodnie z przepisem art. 50 § 1 dekretu, kto posiada nieruchomość przez lat dwadzieścia, nabywa jej własność, chyba że w chwili objęcia nieruchomości w posiadanie był w złej wierze (zasiedzenie). Temu, kto posiada nieruchomość przez lat trzydzieści, nie można zarzucać złej wiary (art. 50 § 2). Termin zasiedzenia liczony od roku 1956 (od kiedy linia działała pod docelowym napięciem 220 kV) według przepisów dekretu prawo rzeczowe, przy przyjęciu złej wiary inwestora upłynąłby w roku 1986. Od 1 stycznia 1965 roku obowiązywał już jednak Kodeks cywilny, przy czym przepisy wprowadzające Kodeks cywilny zawierały podobną regulację, jak przepisy dekretu wprowadzającego prawo rzeczowe. Zgodnie z art. XLI ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.1964.16.94), do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego, stosuje się od tej chwili przepisy tego kodeksu; dotyczy to w szczególności możności nabycia prawa przez zasiedzenie (§ 1 art. XLI). Jeżeli termin zasiedzenia według kodeksu cywilnego jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg zasiedzenia rozpoczyna się z dniem wejścia kodeksu w życie; jeżeli jednak zasiedzenie rozpoczęte przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego nastąpiłoby przy uwzględnieniu terminu określonego w przepisach dotychczasowych wcześniej, zasiedzenie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu (§ 2 art. XLI). Mając powyższe na względzie, należało uznać w przedmiotowej sprawie, że zasiedzenie rozpoczęte przed wejściem w życie Kodeksu cywilnego – w roku 1956 – nie nastąpiłoby przy uwzględnieniu terminu określonego w przepisach dotychczasowych wcześniej (30 lat liczone od 1956 roku, a nie 20 lat od 1 stycznia 1965 roku), zatem zasiedzenie następuje według przepisów Kodeksu cywilnego. Należy liczyć 20 lat od dnia 1 stycznia 1965 roku, w pierwotnym brzmieniu przepis Kodeksu cywilnego wymagał bowiem upływu 20 lat dla nabycia prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie przez posiadacza samoistnego w złej wierze. Termin zasiedzenia upłynął więc 1 stycznia 1985 roku.

Bezskuteczne było powoływanie się przez Wnioskodawcę na domniemanie dobrej wiary (art. 7 k.c.). Skoro w dacie posadowienia urządzeń przesyłowych były one budowane na gruncie prywatnym, Skarb Państwa musiał mieć świadomość, że wykonywane wobec rzeczy prawo mu nie przysługuje. Dobra wiara istniałaby wówczas, gdyby posiadacz był przekonany, że posiada rzecz zgodnie z przysługującym mu prawem, a przekonanie to było uzasadnione okolicznościami, przy czym dobrą wiarę wyłącza nie tylko pozytywna wiadomość o braku uprawnienia, ale i brak wiadomości spowodowany niedbalstwem. Z jednej strony oczywiście ciężar obalenia domniemania dobrej wiary spoczywał w tej sprawie na Uczestniku, jednak zgromadzony w sprawie materiał dowodowy obala to domniemanie. W niniejszej sprawie ingerowanie w cudzą własność w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się w takich okolicznościach, które nie usprawiedliwiały przekonania posiadacza, że nie narusza on cudzego prawa, a nawet nie powinny w ogóle u posiadacza wywoływać takiego przekonania. Poza gołosłownym stwierdzeniem, że Wnioskodawca i jego poprzednicy byli posiadaczami w dobrej wierze, gdyż mieli przeświadczenie, że korzystają z nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu na podstawie tytułu prawnego, Wnioskodawca nie przedstawił jakiegokolwiek dowodu, który wskazywałby na tytuł uprawniający Skarb Państwa do wejścia na przedmiotową nieruchomość celem posadowienia na niej urządzeń przesyłowych. Nie wykazał też aby tytuł ten przysługiwał któremukolwiek następcy prawnemu Skarbu Państwa powstałemu w toku przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych. Wnioskodawca nie przedstawił również żadnego dowodu na okoliczność, iż poprzednicy prawni uczestnika P. H. (1) wyrazili zgodę na realizację przedmiotowej inwestycji na ich gruncie bądź, żeby zawarli ze Skarbem Państwa jakiekolwiek porozumienie w tym zakresie, które regulowałoby sposób i zakres korzystania z ich nieruchomości. Skoro Wnioskodawca takich okoliczności nie wykazał, to w związku z tym brak jest podstaw do przyjęcia, że objęcie służebności w posiadanie nastąpiło w dobrej wierze.

Okres wymagany do nabycia służebności z mocy samego prawa po upływie 20 lat posiadania w złej wierze upłynął w przedmiotowej sprawie z całą pewnością, z tych względów orzeczono jak w punkcie 1 sentencji postanowienia.

Sąd nie zawarł w sentencji postanowienia rozstrzygnięcia o uprawnieniu do określenia drogi dojazdowej do linii napowietrznej na działce uczestnika, ponieważ Wnioskodawca takiego wniosku nie sformułował, ani w treści samego wniosku, ani w treści pisma zawierającego modyfikację wniosku. Z zeznań świadka Z. W. nie wynika w jaki sposób przy korzystaniu ze słupa i linii elektroenergetycznej Skarb Państwa korzystał z nieruchomości Uczestnika, ani czy wykonywane prace wiązały się z użyciem ciężkiego sprzętu. Z treści pisma Wnioskodawcy na karcie 357 wynika natomiast, że w celu prawidłowego wykonywania prawa dotyczącego zasiedzenia służebności ustanowienie drogi dojazdowej jest w niniejszej sprawie zbędne, gdyż każdorazowe wykonywanie prac eksploatacyjnych nie wymaga użycia ciężkiego sprzętu. Nadto w piśmie tym wskazywał, że nawet wymiana izolatorów, naprawa przewodów, malowanie konstrukcji słupów prowadzone są bez użycia ciężkiego sprzętu a pracownicy wykonują te zadania w ramach pasa pod linią. Nadto podał, że ciężki sprzęt mógłby zostać użyty jedynie do wymiany awaryjnej słupa, a do tego uregulowanie służebności przesyłu w drodze cywilnoprawnej jest zbędne.

O kosztach postępowania orzeczono, podstawie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z ogólną zasadą ponoszenia kosztów w postępowaniu nieprocesowym.

Zgodnie z tą zasadą, każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, co oznacza, że obciążają go koszty tej czynności, której sam dokonał oraz czynności podjętej (np. przez sąd) w jego interesie. Przykładowo uczestnik poniesie koszty zastępstwa, jeśli udzielił pełnomocnictwa procesowego radcy prawnemu, koszty ustalenia następców prawnych, opłaty sądowe związane z pismem, które wnosi, opłaty skarbowe od pełnomocnictwa. Pomijając wyjątki przewidziane w art. 520 § 2 i 3 k.p.c., koszty poniesione przez uczestników związane z ich udziałem w sprawie nie podlegają wzajemnemu rozliczeniu (zwrotowi). Zasada rządząca kosztami w postępowaniu nieprocesowym odbiega, więc od reguły dominującej w procesie, w myśl której strona przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi - na jego żądanie - wszystkie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 k.p.c.). Zasada ujęta w art. 520 § 1 k.p.c. jest nienaruszalna w sytuacji, w której uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub - mimo braku tej równości - ich interesy są wspólne. Taka zaś sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie. W pozostałych wypadkach sąd może od tej zasady odstąpić i na żądanie uczestnika albo z urzędu - jeżeli działa bez adwokata lub radcy prawnego (art. 109 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.) - orzec według dyrektyw określonych w art. 520 § 2 lub 3 k.p.c. Przepis art. 520 § 2 k.p.c. umożliwia stosunkowe rozdzielenie obowiązku zwrotu kosztów między uczestnikami lub obciążenie nimi jednego uczestnika (lub kilku wybranych), jednak punktem wyjścia do rozstrzygnięcia jest tutaj różny stopień zainteresowania uczestników wynikiem postępowania lub sprzeczność interesów, a nie zakres ostatecznego uwzględnienia żądań. Z kolei przepis art. 520 § 3 k.p.c. dopuszcza możliwość zasądzenia kosztów postępowania od uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone na rzecz uczestnika, który te wnioski negował albo składał wnioski przeciwne.

W realiach niniejszej sprawy zarówno Wnioskodawca, jak i Uczestnik byli w równym stopniu zainteresowani rozstrzygnięciem. Inaczej niż przy ustanowieniu służebności przesyłu, które może nastąpić w drodze umowy, stwierdzenie zasiedzenia służebności może nastąpić wyłącznie w toku postępowania sądowego. Rozstrzygniecie w tym przedmiocie nie tylko daje tytuł przedsiębiorstwu przesyłowemu, ale również usuwa wątpliwości co do istnienia lub nie obciążenia nieruchomości. Przy tym jednak przeprowadzone postępowanie dowodowe, generujące koszty, skupiało się wokół ustalenia treści służebności przesyłu i odzwierciedleniu jej na mapie. Zatem było prowadzone głównie w interesie Wnioskodawcy, stąd to on powinien ponieść w głównej mierze jego koszty. Dlatego Sąd nakazał pobrać od Wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi kwotę 10 011,65 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, stanowiących koszty tymczasowo wyłożone przez Skarb Państwa związane z opiniami biegłych (wysokość tych kosztów wynika z prawomocnych postanowień).