Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2023 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Asesor sądowy Justyna Stelmach

Protokolant: stażysta Justyna Osiewała-Wawrowska

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2023 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa T. B. (1)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 18.136,71 zł (osiemnaście tysięcy sto trzydzieści sześć złotych siedemdziesiąt jeden groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 marca 2022 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.271,04 zł (pięć tysięcy dwieście siedemdziesiąt jeden złotych cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

3.  nakazuje zwrócić powodowi od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi kwotę 145,96 zł (sto czterdzieści pięć złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) tytułem niewykorzystanej części zaliczki.

Sygn. akt VIII C 367/22

UZASADNIENIE

W dniu 11 maja 2022 roku powód T. B. (1), reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wytoczył przeciwko (...) S.A. w W. powództwo
o zasądzenie: kwoty 16.599,83 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego, 1.044,88 zł z tytułu zwrotu kosztów holowania oraz 492 zł za parkowanie, wszystkie kwoty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 marca 2022 roku do dnia zapłaty, ponadto wniósł
o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu pełnomocnik wskazał, że w dniu 17 listopada 2021 roku doszło do zdarzenia komunikacyjnego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ samochód marki M. o nr rej. (...) stanowiący własność A. K.. Sprawca zdarzenia był ubezpieczony w zakresie OC u pozwanego. Po wypadku uszkodzony pojazd został odholowany na parking powoda, nie nadawał się bowiem do dalszej jazdy i wymagał zabezpieczenia. Jednocześnie poszkodowana zawarła z powodem umowę najmu samochodu zastępczego, który użytkowała od dnia 17 listopada 2021 roku do dnia 8 lutego 2022 roku (83 dni). Pozwany o rozpoczęciu najmu został poinformowany przy zgłoszeniu szkody, a także poproszony o kontakt w przypadku, gdyby miał zamiar podstawić poszkodowanej auto zastępcze. W odpowiedzi pozwany przesłał informację na temat najmu
z pouczeniem, że w jego sprawie należy kontaktować się z infolinią. Powód podjął taką próbę, okazała się ona jednak nieskuteczna, o czym powiadomił pozwanego. Przypomniał, że poszkodowana wynajmuje auto zastępcze, dodając, że jest możliwa podmiana pojazdu i w tej sprawie ponownie poprosił o kontakt, a także o wskazanie wypożyczalni w Ł., które mogłyby wynająć samochód zastępczy po akceptowalnych przez ubezpieczyciela stawkach. Na powyższe pozwany odpowiedział dopiero w dniu 29 listopada 2021 roku nie przesyłając jednak żądanych informacji. W dalszej kolejności pełnomocnik podniósł, że szkoda była likwidowana jako całkowita, że w dniu 26 listopada 2021 roku pozwany przesłał wycenę szkody, a w dniu 29 listopada 2021 roku zakończyło się parkowanie uszkodzonego pojazdu. Wyjaśnił, że powód wielokrotnie monitował pozwanego w sprawie przyjęcia odpowiedzialności i wypłaty odszkodowania, co nastąpiło dopiero w dniu 1 lutego 2022 roku. Tydzień później poszkodowana zdała auto zastępcze. Wskazał również, że z tytułu najmu została wystawiona faktura na kwotę 16.599,83 zł, z tytułu holowania faktura na kwotę
2 x 540,83 zł, natomiast za parkowanie faktura na kwotę 492 zł. Pomimo zgłoszenia roszczenia pozwany nie wydał w sprawie żadnej decyzji. Wreszcie pełnomocnik podniósł, że powód nabył wierzytelność wobec pozwanego w drodze umowy cesji.

(pozew k. 3-5v.)

W odpowiedzi na pozew pozwany, reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu pełnomocnik nie kwestionując zdarzenia rodzącego odpowiedzialność pozwanego oraz uprawnienia poszkodowanego do skorzystania z pojazdu zastępczego, podniósł zarzut nieudowodnienia roszczenia co do zasady i wysokości, przyczynienia się poszkodowanej do zwiększenia szkody poprzez nieskorzystanie z oferty najmu zastępczego przedstawionej przez pozwanego oraz nieuzasadnione zwiększenie czasu najmu, a także braku legitymacji procesowej czynnej. Wyjaśnił, że pomimo przesłania wyczerpującej informacji na temat najmu poszkodowana nie podjęła próby skontaktowania się z ubezpieczycielem w celu zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego na warunkach podanych przez pozwanego. Taka postawa poszkodowanej świadczy o braku staranności z jej strony, co przyczyniło się do zwiększenia rozmiarów szkody. Pełnomocnik wskazał również, że na opóźnienie w wydaniu decyzji o przyznaniu odszkodowania wpływ miało nie załączenie żądanych przez pozwanego dokumentów w postaci kopii dowodu rejestracyjnego, oświadczenia o podatku VAT oraz dyspozycji wypłaty odszkodowania. Dodał, że dyspozycja przesłana w dniu 20 listopada 2021 roku dotyczyła wyłącznie zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Powyższe prowadzi do wniosku, że poszkodowana do końca stycznia 2022 roku nie współpracowała z pozwanym w procesie likwidacji szkody. Gdyby zaś współpraca taka wystąpiła, to odszkodowanie zostałoby wypłacone do dnia 13 grudnia 2021 roku. Finalnie pełnomocnik podniósł, że powód nie udowodnił, aby koszty holowania
i parkowania były celowe oraz ekonomicznie uzasadnione, a także, aby miały rynkowy charakter.

(odpowiedź na pozew k. 42-49v.)

W toku procesu stanowiska stron nie uległy zmianie.

(pismo procesowe k. 79-80v., k. 86-86v., k. 123, protokół rozprawy k. 96-97, k. 136-137)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 listopada 2021 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ samochód marki M. o nr rej. (...), którego prawnym użytkownikiem była A. K.. Z uwagi na zakres uszkodzeń pojazd został odholowany z miejsca zdarzenia na parking powoda, poszkodowana nie była bowiem
w stanie zabezpieczyć we własnym zakresie samochodu, który się nie zamykał, ponadto wystawały z niego ostre elementy.

Sprawca kolizji posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego ubezpieczyciela.

(dowód z przesłuchania powoda 00:07:21-00:23:16 elektronicznego protokołu rozprawy
z dnia 20 czerwca 2023 roku, zeznania świadka A. K. 00:11:37-00:28:57 elektronicznego protokołu rozprawy z dnia 22 listopada 2022 roku, protokół transportu pojazdu k. 26v., z akt szkody: upoważnienie do szkody; okoliczności bezsporne)

W związku z uszkodzeniem auta A. K., dysponując stosowanym upoważnieniem, jeszcze tego samego dnia zawarła z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego, na mocy której wynajęła samochód marki O. (...). Cena bazowa najmu wyniosła 200 zł brutto. Umowa przewidywała brak kaucji oraz zniesienie udziału własnego w szkodzie. Początkowo umowa została zawarta na okres do dnia 18 listopada 2021 roku, powód dopuszczał bowiem możliwość, że ubezpieczyciel sprawcy zaproponuje poszkodowanej podmianę pojazdu. W oświadczeniu do umowy najmu poszkodowana podała m.in., że nie dysponuje odpowiednią kwotą pieniędzy, aby naprawić szkodę we własnym zakresie, a także, że nie ma zamiaru naprawiania/zbywania pojazdu na wypadek kwestionowania odpowiedzialności lub zakresu szkody przez ubezpieczyciela.

Jednocześnie osoby, o których mowa, zawarły umowę cesji wierzytelności,
w treści której cedent oświadczył, że przysługuje mu wierzytelność pieniężna z tytułu odszkodowania za wynajęcie pojazdu zastępczego/holowania/parkingu w stosunku do wszystkich osób i podmiotów odpowiedzialnych za szkodę w pojeździe marki M.
o nr rej. (...). Przedmiotową wierzytelność cedent przelał na rzecz powoda posługując się upoważnieniem wystawionym przez właścicielkę pojazdu.

W dacie szkody powód zgłosił jej powstanie pozwanemu, którego poinformował ponadto, że ma zamiar wynająć pojazd zastępczy. Wskazał, że jeśli ubezpieczyciel ma zamiar podstawić pojazd zastępczy to prosi o kontakt pod podany numer telefonu lub przez formularz zgłoszeniowy. Finalnie zastrzegł, że jeśli ubezpieczyciel nie zorganizuje auta zastępczego w ciągu 24 godzin, będzie realizować wynajem na zasadach rynkowych do zakończenia procesu likwidacji szkody.

Następnego dnia powód zawarł z poszkodowaną drugą umowę najmu, na takich samych warunkach co pierwotna.

Pozwany odpowiedział na wiadomość powoda w dniu 20 listopada 2020 roku,
w której to dacie przesłał informację na temat najmu. W jej treści wskazał m.in.: że jest gotowy zorganizować nieodpłatny wynajem auta bez kosztów podstawienia i odbioru oraz kaucji na niezbędny czas dokonania naprawy, że najem nie wiąże się z żadnymi kosztami po stronie osoby poszkodowanej, że wynajęcie pojazdu zastępczego na własną rękę wiąże się
z ryzykiem weryfikacji stawki oraz długości najmu w związku z obowiązkiem minimalizacji rozmiaru szkody maksymalnie do 97 zł netto w przypadku segmentu D. W sprawie wynajęcia pojazdu poszkodowana miała się skontaktować z infolinią. Jeszcze tego samego dnia powód powiadomił pozwanego, że dwukrotnie próbował skontaktować się z infolinią, co jednak nie przyniosło skutku, że nikt ze strony ubezpieczyciela nie kontaktował się w celu wynajmu pojazdu zastępczego, przypomniał również, że poszkodowana dysponuje już samochodem zastępczym. Ponadto powód poprosił pozwanego o wskazanie wypożyczalni na terenie Ł., które mogą wynająć auto po wskazanych stawkach oraz podał numer kontaktowy pod który należy dzwonić w celu ustalenia organizacji pojazdu zastępczego. Jednocześnie powód przesłał pozwanemu kserokopię dowodu rejestracyjnego uszkodzonego pojazdu oraz oświadczenie VAT z dyspozycją wypłaty odszkodowania sporządzone przez właścicielkę pojazdu. W jej treści wskazała ona, że odszkodowanie za szkodę w pojeździe należy przelać na podany przez nią rachunek bankowy.

Pozwany zareagował na wiadomość powoda dopiero w dniu 29 listopada 2021 roku, kiedy to w wysłanym emailu potwierdził możliwość bezpłatnego zorganizowania najmu
i w tym celu poprosił o kontakt z podanym numerem telefonu czynnym pomiędzy godziną 10-tą a 13-tą.

Pomimo podejmowanych prób powodowi nie udało się dodzwonić na podany przez pozwanego numer telefonu. T. B. (1) pozostawał przy tym w gotowości do zakończenia najmu w sytuacji, w której pozwany zaproponowałby podmianę auta zastępczego.

(dowód z przesłuchania powoda 00:07:21-00:23:16 elektronicznego protokołu rozprawy
z dnia 20 czerwca 2023 roku, zeznania świadka A. K. 00:11:37-00:28:57 elektronicznego protokołu rozprawy z dnia 22 listopada 2022 roku, umowa cesji k. 9, oświadczenie k. 9v., umowa najmu k. 10, k. 10v., wydruk wiadomości email k. 11, k. 14, k. 15, k. 16, k. 18, zgłoszenie szkody wraz z dodatkową informacją k. 12-12v., oświadczenie VAT wraz z dyspozycją wypłaty odszkodowania k. 17, z akt szkody: upoważnienie do szkody; okoliczności bezsporne)

W toku postępowania likwidacyjnego pozwany ustalił, że koszt naprawy samochodu M. przekracza jego wartość, wobec czego zakwalifikował szkodę jako całkowitą,
o czym powiadomił w wiadomości z dnia 26 listopada 2021 roku. W jej treści wskazał ponadto, że decyzja o wypłacie odszkodowania nie została jeszcze podjęta oraz że przesłana wycena nie przesądza o odpowiedzialności (...) S.A. za szkodę.

W dniu 22 grudnia 2021 roku powód zwrócił się do pozwanego o podanie informacji, czy ustalono już odpowiedzialność w szkodzie, czy wypłacono odszkodowanie, czy brakuje jakichś dokumentów ze strony poszkodowanego. Następnie, w dniach 30 grudnia 2021 roku
i 24 stycznia 2022 roku dopytywał, kiedy zostanie wydana decyzja w szkodzie.
W międzyczasie pomiędzy stronami nawiązała się dyskusja na temat brakujących dokumentów (oświadczenia VAT, kopii dowodu rejestracyjnego, dyspozycji wypłaty odszkodowania), w zakresie których powód wyjaśnił, że zostały doręczone w dniu
20 listopada 2021 roku. Dodatkowo, w wiadomości email z dnia 25 stycznia 2022 roku powód podniósł, że dyspozycja wypłaty została przesłana dwukrotnie, że poszkodowana również przesyłała taki dokument, że odszkodowanie może być również wypłacone przekazem pocztowym.

Z pozwanym próby kontaktu podejmowała również poszkodowana, kontakt ten był jednak utrudniony, a ubezpieczyciel nie odpisywał na jej wiadomości email.

Decyzję o wypłacie odszkodowania pozwany wydał dopiero w dniu 31 stycznia 2022 roku. W dniu 8 lutego 2022 roku poszkodowana zdała auto zastępcze. Parkowanie uszkodzonego pojazdu zakończyło się wcześniej, bowiem już w dniu 3 grudnia 2021 roku.

( dowód z przesłuchania powoda 00:07:21-00:23:16 elektronicznego protokołu rozprawy z dnia 20 czerwca 2023 roku, zeznania świadka A. K. 00:11:37-00:28:57 elektronicznego protokołu rozprawy z dnia 22 listopada 2022 roku, wydruk wiadomości email k. 20, k. 21, k. 22, k. 23, k. 24, k. 25, z akt szkody: decyzja ubezpieczeniowa )

W dniu 9 lutego 2022 roku powód wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 16.599,83 zł brutto, tytułem wynajmu samochodu zastępczego za okres 83 dni, dwie faktury za holowanie na kwoty 504,05 zł i 540,83 zł brutto oraz za parkowanie na kwotę 492 zł brutto
(16 dni x 25 zł netto), wszystkie faktury z terminem płatności do dnia 23 lutego 2022 roku.
W wiadomości email z dnia 14 lutego 2022 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwot wynikających z w/w dokumentów księgowych.

(faktura k. 26, k. 27, k. 28, k. 29, wydruk wiadomości email k. 30, wezwanie do zapłaty k. 32, decyzja ubezpieczeniowa k. 41-42, k. 43-43v., okoliczności bezsporne)

Stawki dobowe za najem pojazdu segmentu C na warunkach analogicznych, jak
u powoda (najem bezgotówkowy, bez limitów i dodatkowych opłat) mieściły się w granicach od 190 zł brutto do 271 zł brutto.

Przyjęta przez powoda stawka za holowanie pojazdu na dystansie 1 km (5,78 zł brutto) oraz za parkowanie (30,75 zł brutto) mieściła się w graniach stawek rynkowych, które wynosiły odpowiednio: od 4,92 zł do 7,38 zł brutto za holowanie oraz od 24,60 zł do 43,05 zł brutto za parkowanie.

(pisemna opinia biegłego sądowego k. 106-114)

Do dnia wyrokowania pozwany nie zapłacił powodowi kwot dochodzonych pozwem.

(okoliczności bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił bądź jako bezsporny, bądź na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, których prawdziwości ani rzetelności ich sporządzenia nie kwestionowała żadna ze stron. Za podstawę ustaleń faktycznych Sąd przyjął ponadto zeznania świadka oraz dowód z przesłuchania powoda. Depozycje te były logiczne i spójne, korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym, ponadto ich wiarygodność nie została podważona przez stronę pozwaną. Wobec powyższego Sąd przyjął, iż odpowiadają one prawdzie i mogą stanowić w pełni podstawę czynionych
w sprawie ustaleń faktycznych. Sąd oparł się ponadto na opinii biegłego sądowego T. B. (2). Opinia biegłego była rzetelna, jasna, logiczna oraz w sposób wyczerpujący objaśniająca budzące wątpliwości kwestie. W pełni odnosiła się do zagadnień będących jej przedmiotem, wnioski biegłego nie budzą przy tym wątpliwości w świetle zasad wiedzy oraz doświadczenia życiowego, a jednocześnie opinia została sporządzona w sposób umożliwiający prześledzenie - z punktu widzenia zasad wiedzy, doświadczenia życiowego
i logicznego rozumowania - analizy przez biegłego zagadnień będących jej przedmiotem. Wydana przez biegłego opinia nie była kwestionowana przez strony.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo było zasadne i zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Rozważania w sprawie należy rozpocząć od oceny wysuniętego przez pozwanego zarzutu braku legitymacji procesowej czynnej powoda. Zarzut ten okazał się niezasadny. Zgodnie z treścią art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności o zaległe odsetki. Na skutek przelewu wierzytelność cedenta przechodzi na cesjonariusza w takim stanie, w jakim dotychczas istniała. Zasadniczo cesja nie wpływa na kształt wierzytelności, zmienia się jedynie podmiot uprawniony do żądania świadczenia. W orzecznictwie i piśmiennictwie podkreśla się, że aby wierzytelność mogła być przedmiotem przelewu, musi być w dostateczny sposób oznaczona, zindywidualizowana, poprzez dokładne określenie stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność. Oznaczenie wierzytelności to wskazanie stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia. Elementy te w momencie zawierania umowy przelewu powinny być oznaczone lub przynajmniej oznaczalne. W okolicznościach niniejszej sprawy przedmiot przelewu został określony w umowie cesji zwartej pomiędzy powodem a poszkodowaną, w której wskazano, że cedent przenosi na cesjonariusza wierzytelność pieniężną z tytułu odszkodowania za wynajęcie pojazdu zastępczego/holowania/parkingu w stosunku do wszystkich osób i podmiotów odpowiedzialnych za szkodę z dnia 17 listopada 2021 roku. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy
w uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/2011, OSNC 2012/3/28), odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalone uznać należy stanowisko, iż naprawa uszkodzonego pojazdu nie jest warunkiem wypłaty odszkodowania, istotne znaczenie ma bowiem sam fakt powstania szkody. W odniesieniu do kosztów najmu pojazdu zastępczego analogicznie konieczne jest zatem, aby poszkodowany wykazał, że faktycznie skorzystał
z pojazdu zastępczego w zakresie, w jakim było to celowe i ekonomicznie uzasadnione, co zrodziło w jego majątku określony uszczerbek. Uszczerbek w majątku poszkodowanego
w związku z korzystaniem z pojazdu zastępczego powstaje bowiem nie tylko w sytuacji opłacenia faktury za najem tego pojazdu, ale już w momencie wystawienia faktury, jako że już wówczas w majątku zobowiązanego do jej opłacenia powstają pasywa. Wobec cesji wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego skuteczne dochodzenie zwrotu kosztów najmu pojazdu przez powoda uzależnione było więc od wykazania, że poszkodowana wynajęła taki pojazd i że była zobowiązana do poniesienia kosztów z tym związanych. Przesłanki te zostały w niniejszej sprawie wykazane, bowiem cesja na rzecz powoda obejmowała wierzytelność wobec ubezpieczyciela z tytułu odszkodowania za koszty wypożyczenia auta, parkowania i holowania w związku ze szkodą w pojeździe, zaś powód przedłożył faktury VAT dotyczące tych kosztów, w treści których, jako nabywcę usługi wskazał poszkodowaną. Warto wskazać w tym miejscu, iż w praktyce handlowej przedsiębiorców zajmujących się m.in. wynajem samochodów zastępczych zapłata często następuje w formie przelewu wierzytelności. Taka sytuacja miała miejsce również
w niniejszej sprawie. Mamy więc do czynienia z przelewem w celu zapłaty ( cessio solutionis causa). Przedmiotem umowy cesji może być też wierzytelność przyszła, a więc nieistniejąca w chwili zawierania umowy cesji. Jak konsekwentnie podnosi się w doktrynie
i orzecznictwie, minimalnym sposobem oznaczenia wierzytelności przyszłej jest wskazanie tytułu powstania wierzytelności - stosunku prawnego, z którego wierzytelność wynika, osoby dłużnika oraz wierzyciela (por. A. Szpunar, Przelew na zabezpieczenie, artykuł, Rejent 1995/11/9; A. Szpunar, Glosa do uchwały SN z dnia 19 września 1997 r. III CZP 45/97, OSP 1998/7-8; por. wyrok SN z dnia 16 października 2002 roku, IV CKN 1471/00, Glosa 2007/1/10; wyrok SN z dnia 11 maja 1999 roku, III CKN 423/98, OSNC 2000/5/92). Podzielić należy zatem wyrażony w piśmiennictwie pogląd, że warunkiem ogólnym cesji wierzytelności przyszłej jest jej indywidualizacja, powalająca ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, że to właśnie ona objęta była wcześniej zawartą umową (por. Marta Litwińska, Glosa do uchwały SN z dnia 19 września 1997 roku, III CZP 45/97, PPH 1998/8/45-48; W. Jarzyński, Zmiany podmiotowe w umowach, artykuł, M.Zam.Pub. 2011/6/39-41). O czym zaś była mowa wyżej, na gruncie przedmiotowej sprawy taka indywidualizacja niespornie miała miejsce.

W niniejszej sprawie znajdują zastosowanie zasady odpowiedzialności samoistnego posiadacza mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody statuowane w przepisie art. 436 k.c., oraz – w związku z objęciem odpowiedzialności posiadacza pojazdu obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej – przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. W kwestii zakresu szkody i odszkodowania obowiązują reguły wyrażone w przepisach ogólnych księgi III Kodeksu cywilnego, tj. przepisy art. 361 § 2 k.c. oraz art. 363 k.c. Zastosowanie
w przedmiotowej sprawie znajdują także przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące ubezpieczeń majątkowych.

W myśl przepisu art. 822 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Zaś zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną
w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Ubezpieczyciel odpowiada w granicach odpowiedzialności sprawcy szkody – odpowiada za normalne następstwa działania bądź zaniechania, z którego szkoda wynikła. Wysokość odszkodowania winna odpowiadać rzeczywistym, uzasadnionym kosztom usunięcia skutków wypadku, ograniczona jest jedynie kwotą określoną w umowie ubezpieczenia (art. 824 § 1 k.c.,
art. 36 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu (art. 35 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Zakład ubezpieczeń w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej wynikającej z umowy ubezpieczenia przejmuje obowiązki sprawcy wypadku. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń nie może wykraczać poza granice odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, ale również nie może być mniejsza niż wynikła na skutek ruchu pojazdu mechanicznego szkoda. Poszkodowany
w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń (art. 19 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, art. 822 § 4 k.c.).

W przedmiotowej sprawie bezspornym między stronami był fakt zaistnienia zdarzenia komunikacyjnego z dnia 17 listopada 2021 roku, w wyniku którego uszkodzeniu uległ samochód marki M.. Do zdarzenia doszło z winy osoby ubezpieczonej w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym Towarzystwie (...). Przedmiotem sporu nie była zatem zasada odpowiedzialności pozwanego za przedmiotową szkodę. Pozwany nie kwestionował także uprawnienia poszkodowanej do wynajęcia pojazdu zastępczego. Oś sporu w niniejszej sprawie stanowiła stawka dobowa za najem, jego okres, a także zasadność i wysokość koszów holowania oraz parkowania uszkodzonego auta.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego godzi się przypomnieć, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Jednakże, jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28), nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane. Istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie
i zmniejszania jej rozmiarów ( art. 354 § 2 k.c. , art. 362 k.c. i art. 826 § 1 k.c. ). Na ubezpieczycielu ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych
i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji gwarancyjnej ubezpieczyciela. W tożsamy sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia
15 lutego 2019 roku (III CZP 84/18, OSNC 2020/1/6), akcentując, że w ramach tego obowiązku powinnością poszkodowanego, jako wierzyciela, jest lojalne postępowanie na etapie likwidacji szkody przez ograniczanie zakresu świadczenia odszkodowawczego ubezpieczyciela, a nie zbędne powiększanie wysokości szkody. Brak podjęcia takich działań mimo, że leżały w zakresie możliwości poszkodowanego, nie może zwiększać odszkodowania należnego od ubezpieczyciela zobowiązanego do naprawienia szkody. W tym zakresie należy proporcjonalnie wyważyć interesy poszkodowanego i ubezpieczyciela kierując się standardem rozsądnie myślącej osoby, która określone zachowanie uznałaby za celowe, konieczne i racjonalne ekonomicznie. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku (III CZP 20/17, OSNC 2018/6/56), wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy przypomnienia wymaga, że wraz ze zgłoszeniem szkody powód powiadomił pozwanego o zamiarze rozpoczęcia najmu pojazdu zastępczego, wskazał, że w przypadku, gdy ubezpieczyciel ma zamiar zaoferować poszkodowanej pojazd zastępczy prosi o kontakt w tej sprawie, finalnie podniósł, że jeśli pozwany nie zorganizuje najmu
w ciągu 24 godzin, będzie kontynuować wynajem wg zasad rynkowych do zakończenia procesu likwidacji szkody. W odpowiedzi pozwany przesłał poszkodowanej standardową informację na temat najmu pojazdu zastępczego, która jednak była bardzo ogólnikowa
i w istocie ograniczała się wyłącznie do wskazania uzasadnionego czasu najmu przy szkodzie i stawek stosowanych przez wypożyczalnie współpracujące z pozwanym. Pozwany nie określił natomiast zasad, na jakich najem by się odbywał. Co relewantne przedstawiony cennik nie poddaje się weryfikacji, brak jest bowiem dowodu na to, że stawki te miały realny charakter. W konsekwencji nie sposób uznać, aby pozwany we właściwy sposób poinformował poszkodowaną o oferowanych przez niego warunkach najmu, w tym taki, który umożliwiałby jej porównanie oferty z warunkami powoda. Powtórzenia wymaga, że powód nie tylko zwrócił się do pozwanego o zorganizowanie samochodu zastępczego, ale również poinformował, że sam taki wynajem na rzecz poszkodowanej zamierza rozpocząć. Jak wyjaśnił zaś Sąd Okręgowy w Łodzi (wyrok z dnia 19 lipca 2019 roku, XIII Ga 1648/18, L.), w sytuacji, w której ubezpieczyciel powziął wiadomość o tym, że poszkodowany jest już najemcą auta zastępczego, jego powinnością jest przedstawienie poszkodowanemu informacji odnośnie zasad najmu pozwalających na porównanie chociażby w minimalnym stopniu warunków korzystania z auta zastępczego u obu podmiotów, aby poszkodowany mógł je porównać i racjonalnie ocenić zasadność dalszego korzystania z auta zastępczego
u dotychczasowego wynajmującego ewentualnie podjąć decyzję o zmianie tego podmiotu. Zaniechanie tych powinności ubezpieczyciela nie może obciążać negatywnymi skutkami podmiotu poszkodowanego. Sąd ma oczywiście świadomość, że pozwane Towarzystwo (...) nie prowadzi działalności w zakresie wynajmowania pojazdów zastępczych
i trudno oczekiwać od niego, aby przedstawiał on poszkodowanym oferty najmu
w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Niemniej jednak profesjonalny charakter prowadzonej przez pozwanego działalności ubezpieczeniowej oraz fakt, że proponuje on zorganizowanie auta zastępczego przemawia za uznaniem, że propozycja taka winna zostać sformułowana
w taki sposób, aby pozwalała osobom poszkodowanym zorientowanie się co do konkretnych warunków najmu. Poszkodowany nie ma bowiem obowiązku korzystania z propozycji ubezpieczyciela sprawcy szkody i może wynająć pojazd na własną rękę. Oczywiście od poszkodowanego należy oczekiwać, że w ramach ustawowego obowiązku współpracy
z dłużnikiem (ubezpieczycielem) dokonany przez niego wybór będzie rozważny, ekonomicznie uzasadniony, aby jednak poszkodowany mógł takiego rozważnego wyboru dokonać musi mieć on realną możliwość porównania oferty ubezpieczyciela z innymi, mającymi charakter rynkowy, nie zaś z hipotetyczną ofertą, co do której pozwany wskazał, że przewiduje takie a nie inne warunki. Tymczasem „propozycja” pozwanego takiej możliwości nie dawała. W niniejszej sprawie A. K. została zatem pozbawiona prawa do weryfikacji przyjętej od powoda oferty pod kątem jej atrakcyjności w zakresie stawki dobowej za najem. Dodatkowo uwypuklenia wymaga, że pomimo tego, iż informacja na temat najmu ze strony pozwanego miała ogólnikowy charakter powód, spełniając wymóg współpracy z ubezpieczycielem, podjął próby skontaktowania się z infolinią pod numerem podanym w jej treści. Okazały się one jednak nieskuteczne, o czym powód powiadomił pozwanego (!!!) przypominając jednocześnie, że poszkodowana wynajmuje już samochód zastępczy i ponownie prosząc o kontakt telefoniczny w sprawie organizacji auta zastępczego dla poszkodowanej, a także o wskazanie wypożyczalni w Ł., które mogłyby wynająć taki pojazd za stawki podane przez pozwanego. Na wiadomość tę U. odpowiedziała dopiero
9 dni później, co dobitnie wskazuje na opieszałość w jej działaniu, przy czym odpowiedź ta ograniczała się do potwierdzenia chęci zorganizowania samochodu zastępczego i podania numeru telefonu do infolinii. Pozwany całkowicie zignorował natomiast prośbę powoda i nie podjął jakiegokolwiek kontaktu mającego na celu podstawienie innego pojazdu. Powyższe pokazuje, że to nie poszkodowana, a sam pozwany swoim zachowaniem przyczynił się do zwiększenia rozmiarów szkody. Co więcej, zdaniem Sądu inercja pozwanego daje podstawę do wniosku, że w rzeczywistości przedstawiona przez niego „propozycja” najmu miała pozorny charakter. W istocie bowiem, pomimo wiedzy na temat wynajmowania samochodu przez poszkodowaną i postawy powoda, która przejawiała się w chęci podmiany auta, ubezpieczyciel nie przedsięwziął jakiegokolwiek działania, które doprowadziłoby do skrócenia najmu u powoda. Niewątpliwie za działanie tego rodzaju nie może być uznane przesłanie numeru kontaktowego na infolinię zwłaszcza w sytuacji, w której powód informował, że próba połączenia się z tym numerem nie przynosi żadnego skutku. Co oczywiste, gdyby pozwany faktycznie chciał podmienić auto wynajmowane przez poszkodowaną to nic nie stało na przeszkodzie, aby zlecił swojemu pracownikowi bądź też pracownikowi współpracującej z nim wypożyczalni, żeby zadzwonił pod numer podany przez powoda. Widoczny jest przy tym wyraźny dysonans w postawie pozwanego, który z jednej strony zarzuca powodowi, że nie podjął jakiejkolwiek próby kontaktu z infolinią (choć
w rzeczywistości próby takie były podejmowane, a pozwany powiadamiany o ich nieskuteczności), z drugiej zaś strony mając realną możliwość zainicjowania kontaktu
w sprawie podmiany pojazdu nie podejmuje żadnych kroków w tym przedmiocie. Takie zachowanie uznać należy nie tylko za nieprofesjonalne, ale przede wszystkim za nielojalne wobec poszkodowanej. Finalnie odwołując się do stanowiska Sądu Okręgowego w Łodzi wyrażonego w wyroku z dnia 29 kwietnia 2019 roku (XIII Ga 1307/18, L.) wskazać należy, że w sytuacji, w której poszkodowany najmuje pojazd zastępczy na wolnym rynku
i najem ten jest udokumentowany, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar dowodu, że taka stawka jest nierynkowa i zawyżona (tak również SO w Łodzi w wyroku z dnia 22 lipca 2019 roku, XIII Ga 1543/18, L.). W świetle treści opinii biegłego sądowego nie budzi zaś wątpliwości, że stawka powoda była nie tylko rynkowa, ale też mieściła się w dolnych granicach stawek za najem pojazdów segmentu C.

O czym była mowa pozwany kwestionował również okres najmu. Rozważania w tym zakresie rozpocząć należy od przypomnienia, że zakres obowiązku odszkodowawczego obejmuje co do zasady poniesione koszty najmu pojazdu zastępczego tego samego typu co uszkodzony, za czas niezbędny do naprawy albo zakupu nowego pojazdu, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11, OSNC 2020/3/28). Stanowisko to zostało podtrzymane także w późniejszych uchwałach. Jako przykład można przytoczyć uchwałę z dnia z dnia 22 listopada 2012 roku (III CZP 76/13, OSNC 2014/9/85), na gruncie której wyrażono pogląd, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego, jeżeli odszkodowanie ustalone zostało w wysokości odpowiadającej różnicy pomiędzy wartością pojazdu mechanicznego sprzed zdarzenia powodującego szkodę, a wartością pojazdu w stanie uszkodzonym, którego naprawa okazała się niemożliwa lub nieopłacalna. W ocenie Sądu nie sposób podzielić przy tym zapatrywania, że poszkodowany winien rozpocząć naprawę uszkodzonego pojazdu, czy też nabyć nowy samochód przed otrzymaniem od ubezpieczyciela informacji o przyjęciu odpowiedzialności za szkody, czy też wypłatą świadczenia. Powyższe wymagałoby bowiem angażowania przez poszkodowanego własnych środków pieniężnych bez gwarancji, że wydatek taki zostanie
w przyszłości zrefundowany w całości przez ubezpieczyciela. Jak wyjaśnił Sąd Okręgowy
w Ł. w wyroku z dnia 24 marca 2017 roku (XII Ga 811/16, L.), „zasadniczo uprawnienie do korzystania z pojazdu zastępczego przysługuje poszkodowanemu od pierwszego dnia wystąpienia szkody i trwa do czasu zakończenia naprawy lub wypłaty odszkodowania. Podkreślić należy, że do momentu podjęcia przez ubezpieczyciela decyzji
o sposobie likwidacji szkody i wypłaty odszkodowania, poszkodowany nie ma obowiązku podejmowania kategorycznych decyzji co do losów uszkodzonego pojazdu jak
i „kredytowania” z własnych środków pieniężnych kosztów ewentualnej naprawy, czy też zakupu nowego samochodu” (tak również SO w Łodzi w wyroku z dnia 24 marca 2017 roku, XIII Ga 980/16, L.). W realiach rozpoznawanej sprawy poszkodowana nie dysponowała środkami na naprawę pojazdu, co wprost wynika ze złożonego przez nią oświadczenia
(k. 9v.). Jednocześnie w sprawie niesporne jest, że decyzję w przedmiocie odszkodowania pozwany podjął dopiero w dniu 31 stycznia 2022 roku, a samo to świadczenie zostało wypłacone dzień później (twierdzenie powoda w tym przedmiocie nie zostało zanegowane przez pozwanego). Wcześniej pozwany wprawdzie informował o zakwalifikowaniu szkody, jako całkowitej, to jednocześnie akcentował, że przesłana wycena nie przesądza
o odpowiedzialności (...) S.A. za szkodę. Co istotne powód kilkukrotnie (m.in.
w wiadomościach email z dnia 22 i 30 grudnia 2021 roku oraz 24 stycznia 2022 roku) dopytywał, kiedy pozwany przyjmie odpowiedzialność za szkodę i wypłaci odszkodowanie. Sąd nie zgadza się przy tym ze stanowiskiem pozwanego, jakoby to postawa poszkodowanej stała na przeszkodzie wcześniejszego spełnienia tego świadczenia. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia bowiem żadnych wątpliwości odnośnie tego, że wnioskowane przez pozwanego dokumenty w postaci kopii dowodu rejestracyjnego, oświadczenia VAT i dyspozycji wypłaty odszkodowania, zostały mu dostarczone już w dniu 20 listopada 2021 roku. Powyższe wprost wynika z wydruku wiadomości email (k. 16),
w której treści wprost wymieniono załączniki w postaci dowodu rejestracyjnego, oświadczenia VAT, które zawierało dyspozycję o wypłacie odszkodowania (k. 17), a także upoważnienia do szkody (to zostało załączone w poczet akt szkodowych – strona 57 pliku
o nazwie „. (...)”). Zwrócić należy uwagę, że o ile w upoważnieniu tym faktycznie A. K. nie została umocowana do odbioru odszkodowania, a wyłącznie do użytkowania pojazdu zastępczego oraz do składania oświadczeń i cedowania praw dotyczących wynajmu takiego pojazdu, to jednocześnie o czym była mowa wyżej, dyspozycja wypłaty odszkodowana na rachunek właścicielki M. została zawarta w treści oświadczenia VAT. Powyższe prowadzi do wniosku, że pozwany już w dniu 20 listopada 2021 roku dysponował pełną dokumentacją, która umożliwiała mu szybsze wydanie decyzji o wypłacie odszkodowania. Okoliczność tę podnosił zresztą powód w korespondencji z pozwanym, który to fakt pozwany w toku niniejszego procesu zdaje się ignorować. Nie sposób zatem stawiać poszkodowanej oraz powodowi zarzutu, że bezpodstawnie wydłużyli okres najmu, skoro
w rzeczywistości to występujące po stronie pozwanego opieszałość i brak profesjonalizmu (tylko bowiem w ten sposób należy tłumaczyć sytuację, w której ubezpieczyciel wzywa do załączenia dokumentów, które zostały mu wcześniej przesłane) były jedyną przyczyną wydania decyzji ubezpieczeniowej w dniu 31 stycznia 2022 roku. Reasumując tę część rozważań, jak również przyjmując powszechnie stosowany 7-dniowy okres na zagospodarowanie pozostałości, Sąd uznał, że najem pojazdu zastępczego do dnia 8 lutego 2022 roku był celowy i ekonomicznie uzasadniony.

Sąd uznał ponadto, że poszkodowana była uprawniona do parkowania pozostałości pojazdu przez okres i za stawkę wskazane w wystawionej przez powoda fakturze.
W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, że stosowana przez powoda dobowa stawka za parkowanie (30,75 zł brutto) nie tylko mieściła się w granicach stawek obowiązujących
w 2021 i 2022 roku na terenie Ł. w odniesieniu do pojazdów uszkodzonych, ale była też stawką plasującą się w dolnych granicach. Odnośnie samego czasu parkowania przypomnienia wymaga, że zakończyło się ono w dniu 3 grudnia 2021 roku, a więc jeszcze przed zakończeniem postępowania likwidacyjnego, wobec czego brak jest przesłanek, aby uznać go za zawyżony. Finalnie zaznaczyć należy, że poszkodowana, co wprost wynika z jej zeznań oraz relacji powoda, nie miała możliwości zabezpieczenia pojazdu we własnym zakresie.

Wreszcie powód był uprawniony do żądania zwrotu kosztów holowania pojazdu. Powtórzenia wymaga, że samochód marki M. nie był jezdny po szkodzie
i został odholowany na parking powoda. Jednocześnie, co wynika z opinii biegłego, stawki holowania przyjęte przez powoda miały rynkowy charakter. Co warte podkreślenia i w tym przypadku stawki ujęte w fakturze nie miały charakteru stawek maksymalnych (te wynosiły: za przejechany kilometr od 4,92 zł do 7,38 zł brutto, a powód przyjął 5,78 zł brutto). Końcowo zwrócić należy uwagę, że uszkodzony pojazd wymagał dwukrotnego holowania, najpierw z miejsca kolizji na parking powoda celem jego zabezpieczenia, następnie
z parkingu do miejsca wskazanego przez poszkodowaną celem zagospodarowania pozostałości (antycypując ewentualny zarzut pozwanego, wrak M. z oczywistych względów nie mógł być zbyty przed przyjęciem odpowiedzialności za szkodę przez pozwanego).

Mając powyższe na uwadze, jak również okoliczność, że pozwany nie wypłacił na rzecz powoda żadnych kwot, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 18.136,71 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 marca 2022 roku do dnia zapłaty.

Podstawę żądania odsetkowego powoda stanowi przepis art. 481 § 1 k.c. w myśl którego, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie. W niniejszej sprawie termin wymagalności świadczenia wynikał
z wystawionych przez powoda faktur, przy czym powód żądał odsetek od dat późniejszych.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.271,04 zł obejmującą: opłatę sądową od pozwu – 1.000 zł, wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika w stawce minimalnej – 3.600 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł oraz wykorzystaną część zaliczki na biegłego – 654,04 zł.

Ponadto Sąd nakazał zwrócić powodowi z środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi kwotę 145,96 zł tytułem niewykorzystanej części zaliczki.

Z tych względów, orzeczono jak w sentencji.