Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi

POSTANOWIENIE

Dnia 26 lutego 2025 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny, Sekcja Egzekucyjna

Przewodniczący Sędzia Anna Braczkowska

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2025 roku w Łodzi

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółka z o.o. w R.

przeciwko P. D.

o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji

w przedmiocie wniosku pełnomocnika powoda o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie opłaty sądowej od pozwu

postanawia:

oddalić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.

Sędzia Anna Braczkowska

Sygnatura akt II 1 C 10/25

UZASADNIENIE

do postanowienia z dnia 26 lutego 2025 r.

W piśmie procesowym z dnia 7 lutego 2025 roku (data nadania w UP), powódka reprezentowana przez pełnomocnika w osobie adwokata, wniosła o zwolnienie jej od kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu. Na uzasadnienie tego wniosku pełnomocnik powódki wskazał, że sytuacja majątkowa i finansowa powódki nie pozwala jej na uiszczenie opłaty od pozwu, co wynika z załączonych do pisma dokumentów księgowych Spółki. Dalej wskazał, że wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych jest tym bardziej uzasadniony, że powódka zmuszona była – chcąc zabezpieczyć swoją własność – do skierowania pozwów w jeszcze trzech innych postępowaniach sądowych, zaś uiszczenie opłaty od pozwu w każdej z tych spraw mogłoby skutkować utratą płynności finansowej przez powódkę ( wniosek k. 25-26).

Wraz z tym wnioskiem pełnomocnik powódki przedłożył Sądowi Rejonowemu dokumenty w postaci: bilansu jednostek na dzień 31 grudnia 2024 roku i rachunek zysków i strat jednostek od dnia 1 stycznia 2024 roku do dnia 31 grudnia 2024 roku ( rachunek k. 30v, bilans jednostek k. 29-30). Dokumenty te zostały złożone w kserokopiach. Jak wynika z rachunku zysków i strat powodowej Spółki: przychody netto ze sprzedaży i wartości z nimi zrównane na dzień 31.12.2024r. wyniosły 1.004.289,65zł, koszty działalności operacyjnej wyniosły 1.023.583,66 zł, zysk (strata) ze sprzedaży wyniósł -19.294,01 zł (na dzień 31.12.2023 roku wynosił -76.605,56 zł), pozostałe przychody operacyjne wyniosły 3,67 zł, pozostałe koszty operacyjne wyniosły 22.382,35 zł, zysk (strata) na działalności operacyjnej wyniósł -41.672,69 zł (na dzień 31.12.2023r. wynosił -82.391,61 zł), koszty finansowe wyniosły 4.598,25 zł, zysk (strata) brutto i netto wyniósł -46.270,94 zł (na dzień 31.12.2023r. wynosił -87.692,18 zł). Jak wynika z bilansu jednostek na dzień 31.12.2023r. aktywa trwałe Spółki wynosiły 337.534,82 zł, zaś na dzień 30.06.2024r. wynosiły 887.346,96 zł. Na dzień 31.12.2023r. pasywa trwałe spółki wynosiły 337.534,82 zł, zaś na dzień 30 czerwca 2024r. wynosiły 887.346,96 zł. Pozostałe dane dotyczące sytuacji materialnej spółki zostały w w/w wykazie ujęte szczegółowo na dzień 31.12.2023r. oraz na dzień 30.06.2024r.

Opłata sądowa od pozwu złożonego w przedmiotowej sprawie wynosi 1.000 zł ( zarządzenie k. 1).

Podstawę prawną do zwolnienia powodowej Spółki od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych w postaci opłaty od pozwu w kwocie 1.000 zł stanowi art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Jak wynika z jego treści - sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Spółka handlowa powinna wykazać także, że jej wspólnicy albo akcjonariusze nie mają dostatecznych środków na zwiększenie majątku spółki lub udzielenie spółce pożyczki.

Przenosząc powyższe dane zawarte we wniosku o zwolnienie powódki od kosztów sądowych oraz załączonych do niego dokumentach na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że za oddaleniem tego wniosku przemawiało kilka niezależnych do siebie czynników.

Po pierwsze wniosek ten Sąd uznał za nieudowodniony. Już na wstępie wskazać należy, że w ani w treści wniosku ani w treści załączonych do niego dokumentów pełnomocnik powoda nie odniósł się w żadnej mierze do treści art. 103 ust. 2 u.k.s.c., nie wskazał ani nie wykazał, że wspólnicy powodowej Spółki nie mają dostatecznych środków na zwiększenie majątku Spółki ani udzielenie jej pożyczki. Okoliczności tej Sąd nie będzie bliżej rozwijał, a to wobec braku jakichkolwiek danych w tym zakresie ( w tym zakresie por. także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2022 r., III CZ 121/22, L. ).

Wniosek o zwolnienie powodowej Spółki od kosztów sądowych Sąd uznał za nieudowodniony również i z tego względu, że nie zawierał on właściwie żadnego uzasadnienia. Pełnomocnik powódki wskazał jedynie, że jej sytuacja materialna jest zła i nie wskazał dokładnie z jakich danych wywodzi on taki wniosek. Jedynymi dokumentami powołanymi przez pełnomocnika powoda na okoliczność złej sytuacji materialnej strony postępowania był: bilans jednostek na dzień 31.12.2024r., który jednak powoływał jedynie stan aktywów i pasywów Spółki na dzień 31.12.2023r. (a więc na około 13-14 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych) oraz na dzień 30.06.2024r. (a więc na około 7-8 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych). Podobnie ocenić należy przedłożony wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych dokument w postaci rachunku zysków i strat jednostek, z którego wynika stan finansowy spółki na dzień 31.12.2023r. i na dzień 30.06.2024r. Na marginesie jedynie wskazać należy, że stan straty po stronie powodowej spółki w tym okresie czasu znacząco się zmniejszył z kwoty -87.692,18 zł (na dzień 23.12.2023r.) do kwoty -46.270.94 zł (na dzień 30.06.2024r.). Co więcej, dokumenty te zostały przedstawione sądowi jedynie kopii, zaś pełnomocnik powoda nie potwierdził ich nawet za zgodność z okazanym mu oryginałem. Jak wynika natomiast z ugruntowanej już obecnie linii orzeczniczej Sądu Najwyższego w tym zakresie: „podmiot ubiegający się o zwolnienie od kosztów sądowych jest zobligowany nie tylko przytoczyć fakty, które mają przemawiać za uwzględnieniem wniosku, ale spoczywa też na nim ciężar wykazania tych okoliczności. Prezentowane w tym zakresie środki dowodowe powinny być dostosowane do konkretnej osoby prawnej (jednostki organizacyjnej), przedstawiać jej sytuację z należytą starannością, z zachowaniem zasady lojalnej współpracy z sądem oraz umożliwiać kompleksową i rzetelną ocenę sytuacji majątkowej takiego podmiotu” ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2022 r., III CZ 386/22; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2022 r., III CZ 360/22, publikowane w bazie L. ). W ocenie tutejszego Sądu meriti dokumenty te winny pochodzić z okresu możliwie najbliższego do dnia składania wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Pełnomocnik powoda nie wskazywał jednak w żadnej mierze na te okoliczności.

Po drugie, wniosek powódki o zwolnienie od kosztów sadowych podlegał oddaleniu jako niezasadny. Jak bowiem wynika choćby z treści postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2022r., III CZ 152/22 ( L. ), „Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Dążąc zatem do wykazania niemożliwości uiszczenia kosztów sądowych, spółka kapitałowa powinna dowieść nie tylko, że nie dysponuje wolnymi środkami pieniężnymi i nie mogła ich wcześniej zabezpieczyć, ale również iż nie mogła ich pozyskać z wykorzystaniem posiadanych składników majątkowych, jak również od osób kapitałowo zaangażowanych w jej działalność”. Z przedstawionych przez Spółkę dokumentów wynika jedynie stan jej kasy z dnia 30 czerwca 2024 roku (kwota zgromadzona w kasie Spółki na ten dzień była bliska 50.000 zł), nie zaś z okresu późniejszego, a tym bardziej z okresu składania wniosku o zwolnienie od koszów sądowych. Czyni to złożony przez nią wniosek niezasadnym i nieudowodnionym.

Bezspornie z dokumentów przedłożonych wraz z wnioskiem o zwolnienie powodowej Spółki od kosztów opłaty sądowej od pozwu wynika, że na dzień 30.06.2024r. osiągnęła ona stratę, choć mniej więcej o połowę mniejszą według stanu na dzień 31.12.2023r. Jest to jednak okoliczność dalece niewystarczająca dla uznania zasadności jej wniosku. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 16 września 2021 r., V CZ 54/21 ( L. ), „w przypadku zwolnienia od kosztów sądowych przedsiębiorców należy mieć na względzie, że koszty dochodzenia przed sądem roszczeń związanych z prowadzoną działalnością stanowią koszty, które strona musi uwzględniać w racjonalnym planowaniu swoich wydatków. Co więcej, przedsiębiorcy wydatki związane z tą działalnością powinni traktować równoważnie z innymi obowiązkami finansowymi. Stąd też zwolnienia od kosztów nie uzasadnia powołanie się na stratę z podstawowej działalności, zaś podstawowym miernikiem oceny powinny być każdorazowo przychody przedsiębiorcy”. Według tego samego dokumentu, który wskazuje stratę po stronie powoda na dzień 30.06.2024r. na poziomie -46.270,94 zł, jej przychód netto na ten sam dzień wyniósł 1.004.289,65 zł. Jak dalej wynika z treści tego samego cytowanego postanowienia Sadu Najwyższego, „brak dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych musi oznaczać trwały brak możliwości ich uzyskania przez osobę prawną, a ciężar wykazania tej okoliczności spoczywa na stronie”. Okoliczności tych powódka nie wykazała.

Powodowa Spółka, mimo że nie osiągała zysków na dzień 30.06.2024r. jest aktywnym uczestnikiem obrotu prawnego, prowadzi działalność gospodarczą, zaciąga zobowiązania kredytowe i je obsługuje ( na dzień 30.06.2024r. stan zobowiązań kredytowych Spółki wynosił 167.725,73 zł), oczywiście posiada własne zobowiązania (krótkoterminowe do 12 miesięcy), ale posiada również takie same należności od innych podmiotów i kontrahentów. Powodowa Spółka zatrudnia pracowników (co wynika z dokumentów przedstawionych wraz z wnioskiem), korzysta z fachowej obsługi rachunkowo – księgowej, fachowej obsługi prawnej, realizuje inwestycje, nabywa składniki majątku trwałego (patrz faktury załączone do pozwu), zawiera typowe umowy cywilnoprawne (patrz dokumenty załączone do pozwu). Jest więc ona aktywnym uczestnikiem obrotu prawnego i gospodarczego. Jako aktywny uczestnik obrotu prawnego, finansowego i gospodarczego musi ona liczyć się również z kosztami prowadzenia postępowań sądowych, dochodzeniem jej roszczeń a także obroną jej praw (w tym prawa własności) na drodze sądowej. Postępowanie zaś przed sądami powszechnymi jest co do zasady postępowaniem odpłatnym. Zwolnienie od kosztów sądowych osoby prawnej na gruncie art. 103 u.k.s.c. w sprawach cywilnych ma charakter wyjątkowy. Rozważając takie zwolnienie należy bowiem mieć na względzie, że koszty dochodzenia przed sądem roszczeń związanych z prowadzoną działalnością stanowią koszty, które strona musi uwzględniać w racjonalnym planowaniu swoich wydatków. Przedsiębiorcy powinni uwzględniać koszty postępowania sądowego związane z prowadzoną działalnością gospodarczą przy planowaniu przyszłych wydatków; wydatki związane z tą działalnością powinno traktować się równoważnie z innymi obowiązkami finansowymi ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2021r., V CZ 33/20, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2022r., III CZ 201/22, oba publikowane w bazie L. ).

W tym miejscu należy również odwołać się do treści postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 2022r., III CZ 76/22 (L.), z którego wynika, że „konieczność wnoszenia opłat w związku z angażowaniem sądów w rozstrzyganie spraw z udziałem podmiotów działających w obrocie prawnym służy temu, by kreować właściwe postawy społeczne odnoszące się do realizowania prawa do sądu. Nadużywanie tego prawa przez osoby inicjujące postępowania odnośnie do roszczeń oczywiście bezzasadnych albo wykorzystujące środki zaskarżenia tylko dlatego, że formalnie są dostępne, bez merytorycznych stojących za tym racji, sprawia, iż innym zainteresowanym ochrona sądowa nie może być udzielona w stosownym terminie. Podmiot, na którym ciąży obowiązek opłacenia czynności przed jej dokonaniem, zwykle rozważa, czy jej podjęcie jest racjonalne także z punktu widzenia jego interesów finansowych. Kierowania się takimi przesłankami należy oczekiwać także od samodzielnych osób prawnych, których działanie opiera się w istotnym stopniu na środkach publicznych”.

Treść ostatniego z orzeczeń Sądu Najwyższego Sąd meriti zdecydował się powołać w związku z treścią uzasadnienia wniosku pełnomocnika powodowej Spółki o zwolnienie jej od kosztów sądowych. Wskazał on bowiem, że Spółka może utracić płynność finansową w związku z koniecznością uiszczenia opłat sądowych nie tylko w tej, ale również w kilku innych sprawach zainicjowanych przed tutejszym Sądem Rejonowym zmierzających do ochrony jej własności. Z treści tego passusu autorstwa pełnomocnika powodowej spółki wynika przede wszystkim, że płynność tę Spółka na chwilę obecną posiada. Sąd chciałby jednak wyraźnie wskazać i podkreślić, iż jedynie decyzją pełnomocnika strony powodowej sprawy dotyczące ochrony prawa własności powódki zostały wszczęte jako kilka odrębnych spraw, pomimo prawnej i faktycznej możliwości ich połączenia w jedno postępowanie sądowe (tożsamość strony powodowej, tożsamość strony pozwanej, tożsamość przedmiotowa żądania pozwu – zwolnienie zajętych ruchomości od egzekucji, jedynie inne sprawy egzekucyjne). Konsekwencja takich działań procesowych strony ją tylko obciążają.

Wszystkie powyżej opisanej okoliczności faktyczne oraz treść zacytowanych przepisów prawa stanowiła podstawę dla Sądu Rejonowego do oddalenia wniosku powodowej Spółki o zwolnienie jej od obowiązku uregulowania kosztów sądowych w wysokości 1.000 zł opłaty sądowej od pozwu.

Sędzia Anna Braczkowska