Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2025 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w II Wydziale Cywilnym – Sekcji Egzekucyjnej

Przewodniczący: Sędzia Anna Braczkowska

Protokolant: asystent sędziego Monika Paczyńska

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2025 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa B. S.

przeciwko Bank (...) Spółce Akcyjnej w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powoda B. S. obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kosztów postępowania.

Sędzia Anna Braczkowska

Sygnatura akt II 1 C 23/24

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 6 czerwca 2024 roku, skierowanym przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej w W., małoletni powód B. S. reprezentowany przez przedstawicielkę ustawową w osobie matki S. K. - wniósł o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego wydanego przez Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny w sprawie I Co 2034/15 z dnia 24 czerwca 2015 roku, któremu nadano klauzulę wykonalności w dniu 14 października 2015 roku. Powód wniósł również o zwolnienie od kosztów sądowych w całości. Jako podstawę faktyczną swojego żądania wskazał on na fakt, że spadek po zmarłym w dniu 6 lipca 2010 roku R. S. (1) oraz spadek po zmarłej w dniu 7 stycznia 2011 roku R. S. (2) nabył on z dobrodziejskiej inwentarza oraz niezwłocznie zostały sporządzone spisy majątków spadkowych, które wykazały stan ujemny. Tym samym w ocenie powoda nie może on odpowiadać za długi R. i R. S. (2). Jako podstawę prawną żądania pozwu powód powołał się na treść art. 840 § 1 k.p.c., art. 319 k.p.c., art. 837 k.p.c., art. 792 k.p.c. i art. 1031 § 2 k.p.c. podnosząc, że jeśli w tytule wykonanym nie zastrzeżono dłużnikowi prawa do powoływania się na jego ograniczoną odpowiedzialność za długi spadkowe, jako następca prawny dłużnika może on żądać stosowanego ograniczenia wykonalności tytułu wykonawczego w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego. W ocenie powoda w treści klauzuli wykonalności nie zastrzeżono mu prawa do powoływania się ograniczoną odpowiedzialność za długi spadkowe związaną z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem, tym samym jego powództwa jest zasadne ( pozew k. 2-4).

Postanowieniem z dnia 13 września 2024 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, Wydział II Cywilny Sekcja Egzekucyjna zwolnił powoda od kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu w wysokości 2.000 zł oraz oddalił wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych w pozostałym zakresie ( postanowienie k. 41).

W odpowiedzi na pozew z dnia 8 października 2024 roku (prezentata Sądu) pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powoda zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniesiono, że pozew złożony w przedmiotowej sprawie winien być odrzucony, gdyż do pozwu tego nie załączono zgody Sądu Rodzinnego na jego wytoczenie przez przedstawicielkę ustawową małoletniego powoda. Co więcej, pełnomocnik pozwanego wskazał, że powództwo powinno zostać oddalone jako niezasadne i nieudowodnione ( odpowiedź na pozew k. 46-48, pełnomocnictwo k. 49).

Do dnia zamknięcia rozprawy strony pozostały na dotychczasowych stanowiskach procesowych w sprawie ( replika powoda na odpowiedź na pozew k. 58-61, skrócony protokół k. 69-70, pismo procesowe pozwanego k. 75, skrócony protokół k. 84).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. S. (1) był dłużnikiem (...) Bank S.A. na podstawie umowy o kredyt numer (...) z dnia 19 września 2008 roku. R. S. (1) zmarł w dniu 6 lipca 2010 roku ( okoliczności bezsporne).

Powód B. S. nabył spadek po R. S. (1) na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Kłodzku, Wydział I Cywilny z dnia 19 czerwca 2013 roku wydanego w sprawie I Ns 1454/11 w 2/6 części z dobrodziejstwem inwentarza ( okoliczności bezsporne; także kopia postanowienia k. 14).

Postanowieniem z dnia 18 maja 2015 roku Sąd Rejonowy w Kłodzku, Wydział I Cywilny wydanym w sprawie I Ns 549/15 zarządził sporządzenie spisu inwentarza po R. S. (1), zmarłym w dniu 6 lipca 2010 roku w N. i jego sporządzenie zlecił Urzędowi Skarbowemu w N. ( okoliczności bezsporne, także postanowienie z dnia 18 maja 2015r. w sprawie I Ns 549/15 k. 10 w załączonych aktach).

Postanowieniem z dnia 14 października 2015 roku wydanym w sprawie I Co 2034/15 Sąd Rejonowy w Kłodzku, Wydział I Cywilny nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu numer (...) z dnia 24 czerwca 2015 roku wydanemu przez (...) Bank S.A. we W., na mocy którego dłużnicy K. S. (1), K. S. (2) i B. S. powinni wierzycielowi (...) Bank S.A. zapłacić solidarnie kwotę 67.225,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 59.036,82 od dnia 24 czerwca 2015 roku do dnia zapłaty z ograniczeniem ich odpowiedzialności do kwoty 189.962,16 zł. Jednocześnie Sąd Rejonowy w Kłodzku zastrzegł (punkt 2 postanowienia) dłużnikom prawo do powoływania się na ograniczoną odpowiedzialność za długi spadkowe do wartości ustalonego w spisie inwentarza stanu czynnego spadku, zaś w punkcie 3 postanowienia orzekł o kosztach postępowania ( postanowienie z dnia 14.10.2015r. w sprawie I Co 2034/15 k. 45 w załączonych aktach I Co 2034/15 Sądu Rejonowego w Kłodzku).

Protokół spisu inwentarza majątku spadkowego po R. S. (1) został sporządzony przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w N. w dniu 30 października 2015 roku. Zgodnie z jego treścią ustalono, że czynna masa spadkowa po zmarłym R. S. (1) wyniosła 0 złotych, a jego zadłużenie przewyższyło wartość pozostawionego przez niego majątku ( okoliczność bezsporna, także kopia protokołu spisu inwentarza k. 7-8 w aktach sprawy oraz jego oryginał k. 38-39 w załączonych w aktach I Ns 549/15).

Na podstawie powyżej opisanego tytułu wykonawczego w postaci postanowienia Sądu Rejonowego w Kłodzku, Wydział I Cywilny z dnia 14 października 2015 roku w sprawie I Co 2034/15 o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 24 czerwca 2015 roku wystawionemu przeciwko spadkobiercom zmarłego dłużnika R. S. (1), na wniosek poprzednika prawnego wierzyciela (...) Bank S.A. we W. z dnia 7 listopada 2015 roku, zostało wszczęte przeciwko K. S. (1), K. S. (2) i B. S. (powodowi) postępowanie egzekucyjne przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi P. P.. Sprawa zawisła za sygnaturą akt Km 456694/15. W toku tego postępowania na rzecz wierzyciela nie wyegzekwowano żadnych kwot. W jego toku, w dniu 23 grudnia 2019 roku, Komornik Sądowy P. P. dokonał zajęcia rachunku bankowego powoda B. S. prowadzonego przez (...) S.A. Z tego tytułu nie wyegzekwowano od powoda żadnych kwot. W dniu 2 kwietnia 2024 do akt sprawy egzekucyjnej wpłynęło pismo przedstawicielki ustawowej małoletniego dłużnika B. S. (powoda w przedmiotowej sprawie) – S. K. z wnioskiem o natychmiastowe zaprzestanie czynności egzekucyjnych, jako niedopuszczalnych. Do pisma tego załączono protokół spisu inwentarza majątku spadkowego po R. S. (1) z dnia 30 października 2015 roku. W wyniku złożenia w/w dokumentu do akt sprawy egzekucyjnej, postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2024 roku komornik sądowy na podstawie art. 824 § 1 pkt 6 k.p.c. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone w sprawie Km 456694/15 i całością kosztów tego postepowania obciążył wierzyciela. Tego samego dnia komornik sądowy dokonał uchylenia zajęcia rachunku bankowego powoda w (...) S.A. Postanowienie to stało się prawomocne wobec braku jego zaskarżenia przez którąkolwiek ze stron postępowania ( wniosek egzekucyjny k. 1, tytuł wykonawczy k. 2, karta rozliczeniowa – okładka, zajęcie rachunku bankowego k. 53, k. 56, pismo S. K. wraz z załącznikami k. 81-90, uchylenie zajęcia k. 91, postanowienie k. 92, (...) k. 93-96).

Pozwany Bank jest następcą prawnym (...) Bank S.A. ( okoliczność bezsporna).

Powód B. S. jest osobą niepełnoletnią, obecnie ma 15 lat. Nie posiada własnego majątku, otrzymuje on jedynie kwotę 600 zł alimentów od ojca oraz kwotę 800+ ( oświadczenie o stanie rodzinnym złożone przez przedstawicielkę ustawową powoda k. 5-6).

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, załączonych aktach sprawy egzekucyjnej i spraw sądowych. Był on właściwie bezspornym pomiędzy stromi postępowania, zaś ocena merytoryczna Sądu ograniczała się w tej sprawie do ustalenia dopuszczalności i zasadności wystąpienia przez powoda z powództwem o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, o czym poniżej. Było to powodem pominięcia przez Sąd na mocy postanowienia z dnia 11 grudnia 2024 roku wniosków dowodowych o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron, gdyż wniosek ten dotyczył okoliczności bezspornych pomiędzy stronami postępowania.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Przedmiotowe powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie jako niezasadne i nie oparte na ustawowej przesłance warunkującej możliwość pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. Jako takie musiało zostać oddalone w całości.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy musi jednak – krótko – odnieść się do stanowiska procesowego zawartego przez pełnomocnika pozwanego w jego odpowiedzi na pozew, gdzie wnosił on o odrzucenie pozwu, jako wytoczonego bez zgody Sądu Rodzinnego dla S. K. w zakresie wystąpienia przez nią z przedmiotowym powództwem w imieniu jej małoletniego syna – powoda. Pozwany stanowisko swoje w tym zakresie opierał o treść art. 156 k.r.i.o. Stanowisko to jest jednak zupełnie chybionym, a art. 156 k.r.io. nie znajduje zastosowania w stanie faktycznym przedmiotowej sprawy.

Jak bowiem wynika z treści w/w przepisu prawa - opiekun powinien uzyskać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego. W tym miejscu należy wskazać, że powołanie się na treść w/w przepisu prawa przez stronę pozwaną nie jest zrozumiałe dla Sądu meriti, gdyż przepis ten dotyczy opieki. Nawet gdyby założyć słuszność stanowiska strony pozwanej w zakresie konieczności uzyskania przez S. K. (matkę małoletniego powoda) zgody Sądu Rodzinnego na wytoczenie przedmiotowego powództwa jako czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka – to powołany w tym zakresie powinien zostać przepis art. 101 § 3 k.p.c., czego strona pozwana nie uczyniła.

Pozwany zdaje się nie zauważać szczególnego charakteru powództwa opartego o treść art. 840 § 1 k.p.c. jako powództwa o charakterze obronnym (przed egzekucją). Postępowanie egzekucyjne rządzi się bowiem niewątpliwie kilkoma podstawowymi zasadami, jakimi są zasady szybkości i sprawności postępowania oraz zasada nieuchronności wykonania tytułu wykonawczego w drodze przymusu państwowego. Jest zupełnie irracjonalnym stanowisko strony pozwanej, jakoby przedstawiciel ustawowy małoletniego dłużnika – w toku egzekucji – na wystąpienie z czynnościami obronnymi w postaci np. złożenia skargi na czynność komornika sądowego, wniosku o nadzór judykacyjny nad czynnościami kornika sądowego w trybie art. 759 § 2 k.p.c. czy też – jak w przedmiotowej sprawie - powództwa przeciwegzekucyjnego – musiał uzyskiwać zgodę sądu rodzinnego i z podjęciem tych w/w czynności czekać na jej uzyskanie. W ogromnej części stanów faktycznych egzekucja zostałaby zapewne przed ich uzyskaniem zakończona wskutek zapłaty i – co więcej – rodzice dziecka narażaliby się na zarzut naruszenia treści art. 101 § 1 k.p.c.

Stanowisko zawarte w odpowiedzi na pozew przez stronę pozwaną dotyczy jedynie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka, w ogromnej części wypadków - czynności o charakterze rozporządzającym, które mogą doprowadzić do uszczuplenia tego majątku lub do zmiany (zamiany) jego składników. Dotyczy to czynności podejmowanych przez samych przedstawicieli ustawowych dziecka, nie zaś inne przez inne podmioty – w tym organy egzekucyjne.

Stanowisko w tym zakresie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy. W tezie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2022 roku w sprawie II CSKP 993/22 ( L. ) Sąd ten wskazał, że „zasadą jest, iż w ramach kompetencji zawartej w treści art. 101 k.r.io. rodzic może dokonywać czynności procesowych w imieniu dziecka, kierując się jego dobrem w granicach należytej staranności. Te bowiem czynności procesowe rodziców podejmowane imieniem ich małoletnich dzieci, które w sposób niebudzący wątpliwości prowadzić mogą tylko do polepszenia ich sytuacji prawnej, nie wymagają dla swej ważności zezwolenia sądu opiekuńczego”. Podobnie czytamy w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 2019 roku w sprawie I CSK 79/18 ( L. ), że „rodzic może dokonywać czynności procesowych w imieniu dziecka, kierując się jego dobrem w granicach należytej staranności. Czynność procesowa w postaci wytoczenia powództwa nie może być kwalifikowana jako wymagająca zezwolenia sadu opiekuńczego, tylko z tego względu, że może się łączyć z koniecznością poniesienia kosztów sądowych bądź kosztów procesu”. Podobnie można odwołać się do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2019 roku w sprawie IV CZ 64/19 ( L. ), gdzie Sąd ten wskazał, że „wytoczenie przez rodzica powództwa o zadośćuczynienie i rentę należną małoletniemu dziecku z tytułu czynu niedozwolonego nie jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka”. Pozwany powinien jednak ze szczególną starannością zapoznać się z tą częścią uzasadnienia postanowienia wydanego przez Sąd Najwyższy, gdzie wskazuje on, że „nieuprawnione jest przy tym odwoływanie się do regulacji zawartych w art. 156 KRO lub art. 175 KRO, które dotyczą ustanowionego przez sąd opiekuna osoby małoletniej, a nie rodzica”.

W podobnym tonie wypowiadają się również inne sądy powszechne na terenie naszego kraju. Tak np. Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie w wyroku z dnia 23 marca 2018 roku wydanym w sprawie I C 1512/15 ( L. ) wskazał, że „wytoczenie powództwa o odszkodowanie czy zadośćuczynienie jest czynnością zachowawczą, a nie rozporządzającą przekraczającą zwykły zarząd. Dopiero wówczas, gdyby w toku postępowania rodzic w imieniu dziecka chciałby podjąć czynność cywilną o charakterze rozporządzającym przekraczającym zwykły zarząd, wymagana byłaby zgoda sądu opiekuńczego”.

Stanowisko zajęte przez stronę pozwaną w zakresie konieczności uzyskania w stanie faktycznym przedmiotowej sprawy zgody sądu opiekuńczego na wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego w imieniu małoletniego powoda przez jego matkę w oparciu o treść art. 156 k.r.io., jest zupełnie chybionym.

Stwierdzić jednak należy również, że stanowisko zajęte w pozwie nie jest zasadne w żadnej mierze.

Przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda powołała się na fakt, że niezależnie od służącego powodowi uprawnienia do zaskarżenia postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przez Sąd Rejonowy w Kłodzku (z którego to uprawnienia strona powodowa nie skorzystania i nie jest to okoliczność sporna pomiędzy stronami postępowania), powodowi służy możliwość wystąpienia na drogę sądową z powództwem o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wobec braku zastrzeżenia przez w/w Sąd w treści klauzuli wykonalności jego uprawnienia do powoływania się w toku egzekucji na jego ograniczoną odpowiedzialność za długi R. S. (1). Wbrew jednak twierdzeniom strony powodowej, ograniczenie takie zostało przez Sąd Rejonowy w Kłodzku zawarte w treści postanowienia o nadaniu (...) klauzuli wykonalności – w punkcie drugim postanowienia z dnia 14 października 2015 roku. Co więcej, z treści tego uprawnienia powód w prawidłowy sposób skorzystał, przedłożył komornikowi sądowemu P. P. kopię protokołu spisu inwentarza po R. S. (1), co finalnie i niezwłocznie skutkowało umorzeniem postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 456694/15. Nie czekając na uprawomocnienie się tego postanowienia, a nawet jego doręczenia do stron postępowania, w tym wszystkich dłużników, komornik sądowy jeszcze tego samego dnia odwołał dokonane zajęcie rachunku bankowego małoletniego dłużnika (powoda). Tym samym powód, reprezentowany przez swoją przedstawicielkę ustawową w osobie matki, skorzystał w prawidłowy sposób z uprawnień nadanych mu przez przepisy obowiązującego prawa i uprawnień przyznanych mu w treści tytułu wykonawczego.

W tak ukształtowanym stanie faktycznym sprawy, wystąpienie przez stronę powodową na drogę sądową z powództwem o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności nie było zasadnym. Co ważne - nie było właściwym środkiem obrony prawnej powoda. Powództwo to w związku z powyższym podlegało oddaleniu w całości, jako niezasadne.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. i nie obciążył małoletniego powoda obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz strony pozwanej, na które złożyły się koszty zastępstwa prawnego strony pozwanej - pomimo przegrania przez niego sprawy w całości. Powód jest osobą małoletnią, nie posiada własnego majątku, nie posiada dochodów. Przedmiotowe postępowanie zostało zainicjowane nie przez samego powoda, ale przez jego przedstawicielkę ustawową w osobie matki, która w jego toku nie korzystała z pomocy fachowego pełnomocnika. Zgodnie z twierdzeniami przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda, czynności związane z wytoczeniem powództwa podjęła w interesie małoletniego (w je ocenie zasadnie) i chcąc bronić interesów syna. Po stronie pozwanej występuje zaś Bank, podmiot profesjonalny, przedsiębiorca na co dzień zajmujący się obrotem finansowym, udzielaniem kredytów i pożyczek, w tym również dochodzeniem swoich wierzytelności w drodze przymusu państwowego. Jest to podmiot, który na co dzień korzysta z fachowej pomocy prawnej. Brak obciążenia małoletniego powoda kosztami sądowymi strony pozwanej w postaci kosztów zastępstwa prawnego pozwanego (wierzyciela) wynika również z ugruntowanej w tym zakresie praktyki orzeczniczej Sądu Okręgowego w Łodzi, którego kontroli instancyjnej podlegają orzeczenia wydawane w I instancji przez tutejszy Sąd Rejonowy. Mając powyższe na uwadze, orzeczono, jak w punkcie 2 sentencji.

Sędzia Anna Braczkowska