Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 października 2019 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w II Wydziale Cywilnym – Sekcji Egzekucyjnej

w składzie: przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Anna Braczkowska

protokolant: asystent sędziego Monika Paczyńska

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2019 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie (...), (...) Urzędowi Wojewódzkiemu Wydziałowi Gospodarki Nieruchomościami

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1.  pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy w postaci wyroku zaocznego wydanego przez Sąd Wojewódzki w Łodzi, X Wydział Gospodarczy w dniu 1 lipca 1993 roku w sprawie X GC 735/93, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na rzecz Ministra Skarbu Państwa jako następcy prawnego Przedsiębiorstwa Produkcji (...) w upadłości w Ł. postanowieniem Sądu Okręgowego w Łodzi, X Wydział Gospodarczy z dnia 24 września 2003 roku wydanym w sprawie X GCo 249/03 – w części, w stosunku do Z. K., w zakresie odsetek ustawowych od należności głównej za okres od dnia 23 lipca 1993 roku do dnia 21 grudnia 2004 roku;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów postępowania w zakresie oddalonej części powództwa.

sygnatura akt II 1 C 75/18

UZASADNIENIE

W pozwie z 6 sierpnia 2018 roku, skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie (...), powód Z. K. wniósł o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 1 lipca 1993 roku, wydanego w sprawie X GC 735/93, opatrzonego klauzulą wykonalności. Powód wniósł również o zabezpieczenie powództwa poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi B. G. w sprawie Km 152/18 oraz o zwolnienie go z kosztów sądowych w całości. Jako podstawę faktyczną swojego roszczenia powód wskazał przedawnienie roszczeń ( pozew k. 4-5).

Postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2018 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny Sekcja Egzekucyjna zabezpieczył powództwo złożone w przedmiotowej sprawie w ten sposób, że zawiesił postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko powodowi przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi B. G. w sprawie Km 152/18 do czasu prawomocnego rozpoznania przedmiotowej sprawy ( postanowienie k. 11).

Postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2018 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny Sekcja Egzekucyjna oddalił wniosek powoda o zwolnienie go od kosztów sądowych ( postanowienie k. 21). W postanowieniu z dnia 15 listopada 2018 roku wydanym w sprawie III Cz 2043/18 Sąd Okręgowy w Łodzi postanowił zmienić postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny – Sekcja Egzekucyjna z dnia 29 sierpnia 2018 roku i zwolnic powoda od kosztów sądowych w przedmiotowej sprawie w całości ( postanowienie k. 50).

Postanowieniem z dnia 8 lutego 2019 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny Sekcja Egzekucyjna oddalił wniosek powoda o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu i odrzucił ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych ( postanowienie k. 56).

W odpowiedzi na pozew z dnia 12 marca 2019 roku pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wniósł o oddalenie powództwa w całości - jako niezasadnego. Wskazał, że podniesiony przez powoda zarzut przedawnienia nie jest zasadny z uwagi na fakt, iż w przeszłości dochodziło do wielokrotnego przerywania biegu terminu przedawnienia przez pozwanego ( odpowiedź na pozew k. 63-74, pełnomocnictwo k. 75).

Do zamknięcia rozprawy strony postępowania pozostały na dotychczasowych stanowiskach (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 24 września 2019 roku k. 176).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 lipca 1993 roku Sąd Wojewódzki w Łodzi, X Wydział Gospodarczy wydał w sprawie XGC 735/93 wyrok zaoczny, w którym zasądził solidarnie od Z. K. i B. B. na rzecz Przedsiębiorstwa Produkcji (...) w upadłości w Ł. kwotę 207.441.400 złotych wraz z odsetkami ustawowymi do dnia zapłaty. Wyrok zaoczny uprawomocnił się. Klauzulę wykonalności w/w wyrokowi zaocznemu nadano w dniu 23 lipca 1993 roku. Akta sprawy, w której doszło do powstania spornego tytułu wykonawczego zostały wybrakowane (kopia wyroku zaocznego k. 76-77, kopia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności k. 78, pismo Sądu Okręgowego w Łodzi - k. 174).

Na podstawie wyżej opisanego tytułu wykonawczego wierzyciel - Przedsiębiorstwo Produkcji (...) w upadłości w Ł. - złożył w dniu 27 lipca 1993 roku wniosek egzekucyjny do Komornika Sądowego Sądu Rejonowego w Łodzi, Rewiru X, Kancelaria (...) w Ł. przy ul. (...). Postępowanie egzekucyjne w tejże sprawie zawisło za sygnaturą akt Km 233/93. Zostało one umorzone postanowieniem z dnia 22 maja 1995 roku wobec stwierdzenia jego bezskuteczności. W jego toku nie wyegzekwowano żadnych kwot ( kopia wniosku egzekucyjnego k. 79, kopia postanowienia w przedmiocie umorzenia postępowania k. 80).

Pismem z dnia 27 sierpnia 2002 roku Ministerstwo Skarbu Państwa Departament Budżetu i Finansów, jako następstwa prawny Przedsiębiorstwa Produkcji (...) w upadłości w Ł. wezwał powoda Z. K. do uregulowania należności wynikających z treści spornego tytułu wykonawczego ( wezwanie do zapłaty k. 81).

W odpowiedzi na powyższe wezwanie do zapłaty, w piśmie datowanym na dzień 16 września 2002 roku, powód wniósł o przeanalizowanie jego trudnej sytuacji życiowej i anulowanie zadłużenia, wobec braku po jego stronie możliwości finansowych do jego uregulowania ( odwołanie k. 82). W związku z wymianą korespondencji pomiędzy powodem a Ministerstwem Skarbu Państwa, kolejny wniosek o umorzenie zadłużenia wynikającego ze spornego tytułu wykonawczego złożył zarówno powód jak i E. B.. Wniosek datowany był na dzień 20 czerwca 2003 roku ( pismo k. 83, wniosek k. 84).

W dniu 24 lipca 2003 roku, oboje solidarnie zobowiązani ze spornego tytułu wykonawczego zostali zawiadomieni, że ich wniosek został rozpatrzony w sposób negatywny ( pismo z dnia 24 lipca 2003 roku k. 85).

W dniu 25 lipca 2003 roku, wierzyciel Skarb Państwa – Minister Skarbu Państwa skierował do Sądu Okręgowego w Łodzi wniosek o nadanie wyrokowi zaocznemu z dnia 1 lipca 1993 roku wydanemu w sprawie XGC 735/93 klauzuli wykonalności na rzecz Ministra Skarbu Państwa. Na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. postanowieniem z dnia 24 września 2003 roku wydanym przez Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie X GCo 249/03, wniosek został uwzględniony w całości. Tytuł wykonawczy został przesłany wierzycielowi w dniu 19 grudnia 2003 roku ( wniosek k. 2, postanowienie k. 7 wraz ze stwierdzeniem jego prawomocności i adnotacją o wydaniu tytułu wykonawczego k. 7 – w załączonych aktach X GCo 249/03).

Pismem datowanym na dzień 29 listopada 2007 roku wierzyciel Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa, złożył wniosek egzekucyjny dotyczący obowiązku dłużników E. B. i Z. K. stwierdzonego wyrokiem zaocznym z dnia 1 lipca 1993 roku wydanym w sprawie XGC 735/93 przez Sąd Wojewódzki w Łodzi do Komornika Sądowego Rewiru VI przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi B. J. (ul. (...), Ł.). Postępowanie to toczyło się za sygnaturą akt Km 2248/07. Zostało ono wszczęte w dniu 21 grudnia 2007 roku. W jego toku nie doszło do wyegzekwowania żadnej części należności objętych w/w tytułem wykonawczym. Zostało ono umorzone wobec stwierdzenia jego bezskuteczności postanowieniem z dnia 24 października 2011 roku. Akta egzekucyjne zostały zniszczone w dniu 15 marca 2017 roku ( wniosek egzekucyjny k. 93-95, korespondencja w toku egzekucji k. 96-105, postanowienie z dnia 24 października 2011 roku k. 106-107, kopia tytułu wykonawczego k. 108, pismo komornika sądowego k. 171).

W dniu 19 marca 2013 roku (prezentata kancelarii komornika sądowego) wierzyciel Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa, złożył wniosek egzekucyjny dotyczący obowiązku dłużników E. B. i Z. K. stwierdzonego wyrokiem zaocznym z dnia 1 lipca 1993 roku wydanym w sprawie XGC 735/93 przez Sąd Wojewódzki w Łodzi do Komornika Sądowego dawnego Rewiru VI przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi B. J.. Postępowanie to toczyło się za sygnaturą akt Km 607/13. W jego toku nie doszło do wyegzekwowania żadnej części należności objętych w/w tytułem wykonawczym. Zostało ono umorzone wobec stwierdzenia jego bezskuteczności postanowieniem z dnia 21 listopada 2014 roku. Przedmiotowa czynność komornika sądowego została zaskarżona przez wierzyciela skargą na czynność komornika sądowego. Skarga ta była procedowana przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, II Wydział Cywilny Sekcję Egzekucyjną w sprawie II 1 Co 8402/14, która zakończyła się wydaniem w dniu 20 marca 2015 roku postanowienia w przedmiocie umorzenia postępowania. Postanowienie to uprawomocniło się w dniu 25 kwietnia 2015 roku ( wniosek egzekucyjny k. 1-3, karta rozliczeniowa, postanowienie z dnia 21 listopada 2014 roku k. 63, skarga k. 68, postanowienie z dnia 20 marca 2015 roku wydane w sprawie II 1 Co 8402/14 wraz ze stwierdzeniem jego prawomocności k. 85 – w załączonych aktach Km 607/13).

W dniu 15 listopada 2017 roku wierzyciel Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa, złożył wniosek egzekucyjny dotyczący obowiązku dłużników E. B. i Z. K. stwierdzonego wyrokiem zaocznym z dnia 1 lipca 1993 roku wydanym w sprawie XGC 735/93 przez Sąd Wojewódzki w Łodzi do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi B. J.. Postępowanie to zawisło za sygnaturą akt Km 838/17. W jego toku, postanowieniem z dnia 22 listopada 2017 roku komornik sądowy odmówił wszczęcia postępowania egzekucyjnego co do Z. K. ( wniosek egzekucyjny k. 128-130, postanowienie z dnia 22 listopada 2017 roku k. 132, pismo komornika sądowego k. 172).

W dniu 11 grudnia 2017 roku wierzyciel Skarb Państwa Wojewoda (...) złożył w sprawie X Gco 249/03 wniosek o wydanie dalszego tytułu wykonawczego dotyczącego obowiązku Z. K. stwierdzonego spornym tytułem wykonawczym. Wniosek ten został uwzględniony postanowieniem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 3 stycznia 2018 roku wydanym w sprawie X GCo 249/03. Tytuł wykonawczy został doręczony pełnomocnikowi wierzyciela w dniu 12 stycznia 218 roku ( wniosek k. 12, postanowienie z dnia 3 tycznia 2018 roku k. 22, (...) tytułu wykonawczego k. 24 – w załączonych aktach X GCo 249/03).

W dniu 1 lutego 2018 roku (prezentata kancelarii komornika sądowego) wierzyciel Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa, złożył wniosek egzekucyjny dotyczący obowiązku dłużnika Z. K. stwierdzonego wyrokiem zaocznym z dnia 1 lipca 1993 roku wydanym w sprawie XGC 735/93 przez Sąd Wojewódzki w Łodzi do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi B. G.. Postępowanie to zawisło za sygnaturą akt Km 152/18. W jego toku nie doszło do wyegzekwowania żadnej części należności objętej spornym tytułem wykonawczym na rzecz wierzyciela. Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2018 roku komornik sądowy B. G. uznał się niewłaściwym do dalszego prowadzenia postępowania w przedmiotowej sprawie (zbieg egzekucji sądowych) i przekazał ją do zastępcy komornika sądowego M. K. ( wniosek egzekucyjny k. 1-2, karta rozliczeniowa, postanowienie z dnia 23 kwietnia 2018 roku k. 49 – w załączonych aktach Km 152/18).

Przejęte postępowanie egzekucyjne zawisło za sygnaturą akt Km 2454/18 u zastępcy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi M. K.. W jego toku nie doszło do wyegzekwowania żadnej części należności objętych w/w tytułem wykonawczym. Zostało ono umorzone wobec stwierdzenia jego bezskuteczności postanowieniem z dnia 29 czerwca 2018 roku ( karta rozliczeniowa, po stanowienie z dnia 29 czerwca 2018 roku k. 13 – w załączonych aktach Km 2454/18).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie powołanych powyżej dokumentów znajdujących się w sprawie oraz załączonych aktach postępowań egzekucyjnych i sądowych. Był on w zasadzie bezspornym.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Częściowo zasadne okazało się powództwo oparte o zarzut przedawnienia roszczenia. Jak stanowi bowiem art. 125 k.c., roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu przedawnia się z upływem lat dziesięciu (przepis w brzmieniu obowiązującym do dnia 9 lipca 2018 roku znajdującym zastosowanie w przedmiotowej sprawie), chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu. Zajście po wydaniu tytułu egzekucyjnego zdarzenia, na skutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane, to między innymi podniesienie zarzutu przedawnienia zasądzonych roszczeń i upływ czasu. W tym zakresie powód powołał się więc na uprawnioną przesłankę pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, opisaną w art. 840 § 1 punkt 2 kodeksu postępowania cywilnego.

W tej sprawie wystąpił upływ długiego czasu od wydania orzeczenia. Pozwany wykazał jednak, iż przerwał bieg terminu przedawnienia. Przerwanie biegu terminu przedawnienia jest instytucją uregulowaną w art. 123 § 1 k.c. i art. 124 k.c. Bieg terminu przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Po każdym przerwaniu bieg przedawnienia biegnie na nowo, jednak przedawnienie nie biegnie, dopóki postępowanie przed sądem lub innym organem nie zostanie zakończone. Skutek przerwania biegu terminu przedawnienia wystąpił w przedmiotowej sprawie kilkukrotnie, a to na skutek składania kolejnych wniosków o wszczęcie postępowań egzekucyjnych w sprawach Km 233/93, Km 2248/07, Km 607/13, Km 152/18 i Km 2454/18, a także wniosku o nadanie klauzuli wykonalności z zaznaczeniem przejścia uprawnień w trybie art. 788 § 1 k.p.c. ( w myśl panującego obecnie poglądu orzecznictwa, opartego na rozumieniu przesłanki "bezpośredniości" jako niemożliwości pominięcia danej czynności w drodze do uzyskania zaspokojenia roszczenia; w tym zakresie miarodajną wypowiedzią judykatury jest obecnie uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2004 roku, III CZP 101/03, OSN 2005, Nr 4, poz. 58).

Niewątpliwie skutek przerwania biegu terminu przedawnienia nastąpił również na skutek tzw. uznania niewłaściwego dokonanego przez dłużnika (powoda) Z. K. w jego pismach z dnia 16 września 2002 roku i z dnia 20 czerwca 2003 roku.

W tej sprawie brak jest więc co najmniej dziesięcioletniego terminu okresu bezczynności wierzyciela, co spowodowałoby przedawnienie należności głównej oraz kosztów postępowania. Przedawnieniu uległa natomiast część odsetek, które stanowiąc należności okresowe należne w przyszłości – w rozumieniu art. 125 § 1 K.c., przedawniają się w terminie trzyletnim. Odsetkami takimi są odsetki należne po uprawomocnieniu się tytułu egzekucyjnego, a więc za okres od dnia 23 lipca 1993 roku (za wcześniejszy okres stanowiąc roszczenia nie będące należnymi w przyszłości). Zagadnienie to zostało przekonująco wyjaśnione w wyroku Sądu Najwyższego z 15 stycznia 2014 roku wydanego w sprawie I CSK 197/13 ( niepublikowane – dostępne w programie komputerowym Lex). Odsetki należne pozwanemu za okres przed uprawomocnieniem się nakazu zapłaty stanowią należność zasądzoną, przedawniającą się z upływem terminu dziesięcioletniego.

Dla wyjaśnienia w tym miejscu wskazać należy, że z uwagi na zniszczenie akt sprawy X GC 735/93 nie jest możliwe ustalenie w inny sposób daty uprawomocnienia się wyroku zaocznego z dnia 1 lipca 1993 roku, jako dzień, w którym z pewnością wyrok ten był już prawomocnym – przyjęto datę zaopatrzenia go w klauzule wykonalności (23 lipca 1993r.).

Ponieważ zaś termin przedawnienia odsetek ustawowych wynosi 3 lata, przedawnieniu uległy odsetki od daty uprawomocnienia się nakazu zapłaty (przyjętej na dzień 23 lipca 1993 roku) do daty poprzedzającej o 3 lata wszczęcie postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 2248/07 – przyjętej zgodnie z informacjami przekazanymi przez komornika sądowego na dzień 21 grudnia 2007 roku. Mając na uwadze fakt, że przedłożony przez pozwanego wniosek egzekucyjny, który doprowadził do wszczęcia postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 2248/07 (k. 93) nie był opatrzony prezentatą kancelarii komornika sądowego, a sądowi nie przedstawiono również kopii/oryginały potwierdzenia nadania go w UP do Kancelarii (...), sama data pisma (wniosku egzekucyjnego) nie była wystarczająca do przyjęcia, że tego właśnie dnia doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia przez stronę pozwaną. Informacja ta została ustalona na podstawie danych z sytemu elektronicznego komornika sądowego (pismo k. 171). Na ustalenie, że odsetki ustawowe od kwoty należności głównej za w/w okres są przedawnione, pozwolił zbyt długi okres bezczynności wierzyciela (postanowienie z dnia 24 września 2003 roku w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności – wszczęcie postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 2248/07 w dniu 21 grudnia 2007 roku).

Powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne w pozostałej części. Wbrew twierdzeniom powoda żadna część należności głównej oraz koszty postępowania nie uległy w przedmiotowej sprawie przedawnieniu. Co więcej, za zupełnie chybione Sąd uznał zarzuty powoda dotyczące wysokości odsetek dochodzonych przez stronę pozwaną na podstawie spornego tytułu wykonawczego. Jak wynika z treści samego wyroku zaocznego z dnia 1 lipca 1993 roku, mają one charakter odsetek ustawowych.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto w oparciu o treść przepisu art. 102 k.p.c. W znacznej części powód w przedmiotowej sprawie uznanym musi być za stronę przegrywającą w sprawie, co skutkować musiałoby zasądzeniem od niego na rzecz strony pozwanej zwrotu kosztów postępowania w zakresie oddalonej części powództwa. Sąd zdecydował się jednak odstąpić od orzekania w przedmiocie kosztów postępowania w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy i oparł rozstrzygniecie w tym przedmiocie na treści art. 102 k.p.c. z uwagi na charakter sprawy i trudną sytuację materialną powoda. Powód jest bowiem osobą w podeszłym wieku, nie posiada żadnego źródła dochodów, nie posiada również żadnego majątku ani oszczędności ( oświadczenie o stanie rodzinnym k. 7-8). Został on zwolniony od kosztów postępowania w przedmiotowej sprawie w całości. Po drugie, podmiot występujący w sprawie jako pozwany to Skarb Państwa, który na stałe korzysta z fachowej obsługi prawnej. Po trzecie, powód był przekonany, choć błędnie, o słuszności swojego stanowiska wobec faktu, iż od chwili powstania tytułu wykonawczego, który jest przedmiotem zainteresowania Sądu w przedmiotowej sprawie minął okres 26 lat.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji wyroku.